مطالعه تغييرات غلظت‌ هورمون‌هاي كورتيزول و تيروئيدي ، و هم‌بستگي بين آن‌ها در طي دوره آبستني، شيرواري و خشكي بز نژاد سانن

Changes of serum concentrations of cortisol and thyroid hormones and their correlation during pregnancy, lactation and dry periods in Saanen goats

اهميت هورمون‌هاي كورتيزول و تيروئيدي در روندهاي متابوليسمي از ديرباز مورد تاكيد قرار گرفته است. هدف از انجام اين پژوهش، مطالعه تغييرات غلظت‌ هورمون‌هاي كورتيزول و تيروئيدي سرم، و هم‌بستگي بين آن‌ها در طي دوره آبستني، شيرواري و خشكي در بز نژاد سانن است. براي انجام پژوهش حاضر از 20 راس بز ماده سه ساله (2/20±30/2 كيلوگرم) نژاد سانن با نمره وضعيت بدني 3/5 (در زمان شروع آزمايش) استفاده شد. اين دام‌ها در شرايط مديريتي يكسان و برنامه تغذيه‌اي مشخص (متناسب با احتياجات نگهداري و فيزيولوژيك هر دوره) نگهداري شدند. حيوانات در زمان‌هاي خشكي (دو ماه قبل از آبستني)، 4 ماه آبستني تك قلو (اتمام ماه چهارم)، يك ماه پس از زايش (دوره شيرواري) تحت مطالعه قرار گرفتند. غلظت سرمي هورمون كورتيزول روند افزايشي و هورمون‌هاي تيروئيدي روند كاهشي معني‌داري در طي سه دوره مختلف مطالعه (از خشكي به آبستني و از آبستني به شيرواري) داشت (0/05>P). در دوره آبستني، هم‌بستگي منفي معني‌داري بين غلظت هورمون كورتيزول با تيروكسين (0/05>P و ضريب هم‌بستگي 0/44-) و غلظت هورمون كورتيزول با تري‌يدوتيرونين (0/01>P و ضريب هم‌بستگي 0/88-) ديده شد. اما غلظت هورمون كورتيزول در زمان شيرواري، با سطح سرمي هورمون‌‌هاي تيروئيدي هم‌بستگي نداشت. هر‌چند اين تغييرات نمي‌تواند نشان‌دهنده وجود بيماري باشد اما مقادير غلظت هورمون‌هاي كورتيزول و تيروئيدي ارائه شده، مي‌تواند به‌عنوان شاخصي به‌منظور ارزيابي وضعيت متابوليك در شرايط مختلف فيزيولوژيك بز‌هاي نژاد شيري باشد.

The importance of serum concentrations of cortisol and thyroid hormones in metabolic process have been emphasized since old days. Aim of this study is to investigate the analysis of serum concentrations of cortisol and thyroid hormones and the correlation between them during lactation, pregnancy and dry periods in Saanen goats. A total of twenty female adult Saanen goats at age of 3 years with a body condition score of 3.5 (in the beginning of experiment) and average weight of 30.2±2.20 kg were selected. The animals were reared under the same management conditions and definite feeding program (according to their maintenance and physiologic demands). The whole duration of the study was divided into three periods including dry (non-pregnant) period, four-month single pregnancy (at the end of the fourth month) and lactating period. Serum concentrations of cortisol were increased and those of thyroid hormones were decreased significantly (p<0.05) during different periods (from dry period to pregnancy and pregnancy period to lactation). There was a significant negative correlation between serum concentrations of cortisol and thyroxin (T4) (p<0.05, r=-0.44) as well as between serum concentrations of cortisol and triiodothyronine (T3) (p<0.01, r=-0.88) in pregnancy period. There was no significant correlation between serum concentrations of cortisol and thyroid hormones during lactation period. These changes are not necessarily indicative of disease but may reflect the physiological status of animal. Serum concentrations of cortisol and thyroid hormones can be used as a marker to evaluate the metabolic status in various physiological conditions in dairy goats.