سناريونويسي با به‌كارگيري درخت احتمالات ؛ مورد مطالعه : آينده بورس تهران

Scenario Development by using Probability Trees; Case Study: The Future of Tehran Stock Exchange

به‌كارگيري منطق توالي رويدادها يكي از روش‌هاي آينده پژوهي در سناريونويسي و توسعه سناريوها است. درخت احتمالات سناريو از روش‌هاي ذيلِ منطق توالي رويدادها شناسايي شده كه به رغم مزاياي ويژه خود، كمتر توسط پژوهشگران و سناريونويسان بها داده شده است. علوم كمي استفاده ابزاري بيشتري از درختواره‌ها داشته كه در اين پژوهش سعي شده با توسعه روش و زمينه اوليه آن به تبيين اسلوب و گام‌هايي براي نوشتار و خوانش سناريوهاي مطالعات آينده مبادرت شود. برقراري ارتباط با سناريوها در اين روش به‌صورت زنجيره‌وار بودهكه براي رسيدن به تصورات و وضعيت‌هاي محتمل آينده با احتمال‌هاي شرطي معتبر شده توسط خبرگان،درختي با مسيرهاي متمايز ازريشه (وضعيت كنوني) تا انتها ظاهر شده كه هر مسيرمبين يك سناريوست. محققين در اين پژوهش طي پويش نوشتارهاي علمي و اجراي روش گام به گاميخوددر بورس تهران با عنوان مورد مطالعاتي "سناريوهايآينده 5 سالهبورس" سعي در مستحكم سازيو بازخورد آن را داشته‌ و توانسته‌اند از مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني چون مصاحبه و توزيع پرسشنامه خبرگاني بهره برند. نتايج حاصل از به‌كارگيري اين روش در بورس تهران نشان از تأييد منطق روش در محاسبات احتمالي و ترتيبات زماني رويدادها داشته ضمن اينكه تبعيت وقوع رويدادها از درصد احتمالات از پيش دانسته شده توسط خبرگان جالب به نظر مي‌رسد. از مزاياي اين روشِ خبره محور، تقويت بازشناسايي و تشخيص سناريوهاي مطلوب و نامطلوب به همراه احتمال وقوع آنان،نمايان شدن نقشه وضعيت آينده در يك نگاه،تشخيص نقاط تحول‌آفرين، انقطاعي، عطف و Milestoneدر آينده، تحليل حساسيت و برنامه ريزي اقتضايي خواهد بود. نتايج و خروجي‌هاي حاصل از اين روش مي‌تواند بستر حاصل‌خيزي براي برنامه‌ريزي‌هاي بر پايه سناريو و سناريوپردازي‌هاي شهودي و غيرشهودي ايجاد نمايد تا تصورات آينده ميان تصميم‌گيران، با فهم و بينش عميقي همراه باشد.

Scenarioscripting and development, one of the most important method in futures studies, can be resulted by using logic sequence of events methods like "probability scenario tree ". This method, despite its special benefits, was less valued by researchers and scenario planner.Trees were rarely used as a development tools but in this research, authors attempt to explain a special methods step by step that can set new writing and reading style for future scenarios examined in topics entities. In this way, contact to scenario is operated successively. Then possible future situations and images with conditional probabilities can be seen as a tree with a distinct routes from root (now status) to end which appear asa scenario.Identified key variables as driving forces of investigated matter and determining different and discrete status of them could make different chronological order of their occurrence apparentand the conditional probabilities from node to node towards the future can be calculated. In this study, the researchers scanned the scientific literature and developed apractice step by step in a case study entitled " Next 5 Years Tehran Stock ExchangeScenarios". Wetried to perform this method and deliver feedback to strengthenit through interviews and questionnairesand library studies too.The results of applying this method in Tehran Stock Exchange shows approval logic on probability calculations method and chronology of events.Events followed from the pre-known chance percent by experts and was so interesting.The advantages of thisexpert-based method are to strengthen the recognition and diagnosis of favorable and unfavorable scenarios with probability of their occurrence, appearing future state mapat a glance, recognizing the transformational interruptionpointsand Milestones in the future, sensitivity analysis and contingency planning. Results and outputs of this method can make fertile field for scenarios based planning and processing by experts, so thatit provides to imagine the future throughdeeperunderstanding and insight in the complex decision-making.