نسبت نظرية اخلاقي خواجه‌نصير و نظريات هنجاري فلسفة اخلاق معاصر با تأكيد بر اخلاق فضيلت‌محور

The Relationship between Nasir al-Din al-Tusi’s Moral Theory and the Normative Theories in Contemporary Moral Philosophy with an Emphasis on Virtue Ethics

نظريۀ اخلاقي خواجه‌نصيرالدين طوسي، يكي ازنظريات هنجاري بسيار مهم در اخلاق فلسفي اسلامي است. به‌روزرساني اين نظريه و مشخص كردن نسبت آن با نظريات هنجاري در فلسفۀ اخلاق معاصر، اهميت ويژه‌اي دارد. هدف ما از اين پژوهش، اين است كه با معرفي نظريات هنجاري اصلي در فلسفۀ اخلاق معاصر، نسبت نظريۀ اخلاقي خواجه‌نصير را با هريك از آن‌ها مشخص كنيم تا معيار سنجش ارزش‌هاي اخلاقي در نظريۀ اخلاقي خواجه‌نصير مشخص شود. چنين كاري ضمن به‌روزرساني نظريۀ اخلاقي وي، استفاده از اين نظريه را در اخلاق كاربردي امكان‌پذير مي‌كند. يافته‌هاي اين پژوهش نمايانگر اين است كه نظريۀ اخلاقي خواجه‌نصير با هرسه نظريۀ نتيجه‌گرايي، تكليف‌گرايي و اخلاق فضيلت‌محور نسبت دارد؛ اما عناصر اخلاق فضيلت‌محور در نظريۀ وي غلبه دارد؛ پس مي‌توان گفت نظريۀ هنجاري خواجه‌نصير قرائتي از اخلاق فضيلت‌محور است. تلاش كرديم با روش تحليلي، نظريۀ اخلاقي خواجه‌نصير را ازحيث معيار سنجش ارزش‌هاي اخلاقي بررسي و نسبت عميق آن را با اخلاق فضيلت‌محور مشخص كنيم.

The moral theory of Nasir al-Din al-Tusi is an important normative theory in the Islamic philosophical ethics. It is important to update this theory and specify its relationship with other normative theories in contemporary moral philosophy. Introducing the principal normative theories in contemporary moral philosophy, the present study specifies the relationship between the moral theory of Nasir al-Din al-Tusi and these contemporary ones, so that we can find the evaluation criterions for moral values in Nasir al-Din al-Tusi’s moral theory. In this way, his moral theory will be updated, which makes it possible to use this theory in applied ethics. Our findings show that Nasir al-Din’s moral theory has relationships with all three kinds of consequentialism, deontological ethics and virtue ethics. However, there are more elements of virtue ethics in his theory, so that we can say that the normative theory of Nasir al-Din al-Tusi is a version of virtue ethics. We have explained the evaluation criterions for moral values in the moral theory of Nasir al-Din al-Tusi.