عنوان مقاله :
رشد شهري و عوامل محرك آن (مطالعه موردي: كلانشهر تهران)
عنوان به زبان ديگر :
Urban Growth and Its Influencing Factors
پديد آورندگان :
كاوياني، آزاده دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات تهران , فرهودي، رحمت الله دانشگاه تهران - دانشكده جغرافيا , رجبي، آزيتا دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي - گروه جغرافيا و برنامه ريزي
كليدواژه :
رشد شهري , سنجش از دور , رگرسيون لاجستيك , بوم شناسي عاملي , كلانشهر تهران
چكيده فارسي :
فرايند شهرنشيني و رشد شهري در مناطق مختلف جهان نتيجه تعاملات درهم تنيده ميان فاكتورها و عوامل گوناگون اجتماعي، اقتصادي، سياسي، تكنولوژيك، جغرافيايي و فرهنگي جهاني و محلي است. بر اين اساس، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده رشد شهرها اهميتي حياتي براي برنامه ريزي شهري و توسعه پايدار به خصوص در كشورهاي در حال توسعه دارد و به عنوان ابزاري براي پيش بيني روندهاي آينده، كنترل و هدايت رشد شهر، سامان بخشيدن به توسعه آتي شهر و در نهايت، مديريت كارآمد و هدفمند شهرها به كار مي رود. هدف اصلي اين مطالعه، شناسايي عوامل محرك و شكل دهنده بيوفيزيكي و اجتماعي ـ اقتصادي رشد كلانشهر تهران است. براي دستيابي به اين هدف، پنج مرحله اصلي شامل: توليد نقشه هاي كاربري، پوشش اراضي براي بررسي تغييرات فضايي- زماني؛ كاربري، پوشش اراضي در شهر تهران و نواحي پيرامون آن با استفاده از تصاوير ماهواره اي؛ شناسايي عوامل محرك رشد شهري با استفاده از رگرسيون لاجستيك؛ استفاده از رويكرد بوم شناسي عاملي براي بررسي عوامل انساني موثر در سيماي شهر تهران؛ و محاسبه متريك هاي فضايي براي كمي سازي ساختار و ويژگي هاي الگوي سيماي سرزمين در كلانشهر تهران با استفاده از نرم افزار Fragstata و بررسي ارتباط ميان الگوي رشد شهري و نواحي اجتماعي با استفاده از رگرسيون چند متغيره مورد توجه قرار گرفته است.
نتايج حاصل نشان مي دهد كه فاصله از راه ها و مراكز تجاري شهر تهران در دوره زماني 1379 تا 1393 مهم ترين عوامل بيوفيزيكي شكل دهنده الگوي رشد كلان شهر تهران بوده و در ميان پنج مولفه اجتماعي- اقتصادي، مولفه تراكم جمعيت و اشتغال داراي بيشترين تاثير بر الگوي رشد شهر كلانشهر تهران مي باشد.
چكيده لاتين :
The urbanization process and urban growth in different parts of the world result from the interconnected interactions between factors and various socioeconomic، political، technological، geographical، cultural، global and local issues. Accordingly، identifying the driving and shaping factors of the growth of cities is vital for urban planning and sustainable development، especially in developing countries، which is used as a means of predicting future trends، controlling and guiding the growth of the city، organizing the future development of the city and eventually efficiently and purposefully managing the city. The main objective of this study is to identify the driving and shaping factors of the biophysical and socio-economic growth of Tehran metropolis. In order to achieve this goal، five main stages are taken into consideration، including the production of land use maps، land cover to study the land use spatial-temporal changes، land cover in Tehran and its surrounding areas using satellite images، identifying driving factors of urban growth using logistic regression، using a factor ecology approach to investigate the human factors effective on Tehran landscape، calculating spatial metrics for quantization of the structure and characteristics of the landscape pattern in Tehran metropolis using Fragstatas software and investigating the relationship between urban growth pattern and social areas using multivariate regression. The results indicate that the distance from the roads and the commercial center of Tehran in the period 2000 to 2014 is the most significant biophysical factor shaping the growth pattern of Tehran metropolis، and among the obtained five socioeconomic components، the population density and employment components have the most effect on urban growth pattern in Tehran metropolis.
