اثر تنش خشـكي بر برخي صفــات زراعي و فيزيولوژيكي توده‌هاي شنبليله‌ بومي ايــران

Effect of Drought Stress on Some Agronomical and Physiological Traits of Iranian Fenugreek Landraces

این مطالعه به منظور ارزیابی اثر تنش خشكی بر برخی صفات زراعی و فیزیولوژیكی توده‌های شنبلیله بومی ایران (20 ژنوتیپ از مناطق مختلف كشور) در قالب دو آزمایش (تحت شرایط تنش خشكی و بدون تنش خشكی) با استفاده از طرح آماری بلوك‌های كامل تصادفی و چهار تكرار انجام و 17 صفت مختلف زراعی و فیزیولوژیكی اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد كه تحت شرایط تنش خشكی بین توده‌ها از نظر بیشتر صفات به غیر از وزن زیست توده آفتاب خشك، شاخص برداشت، عملكرد تك بوته و دمای تاج پوشه اختلاف‌های آماری معنی‌داری وجود ندارد. تحت شرایط بدون تنش خشكی نیز به غیر از صفات تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن زیست توده آفتاب خشك، دمای تاج پوشه، پایداری غشای سلولی برگ‌ها در مرحله گلدهی، آماس و رطوبت نسبی برگ‌ها، اختلاف‌های آماری معنی‌داری بین توده‌ها وجود داشت. صفات وزن زیست توده (بیوماس) آفتاب خشك و عملكرد دانه به ترتیب با ضریب تغییرات 9/44و 9/38 درصد ضریب تغییرات، به طور شدید تحت تاثیر تنش خشكی قرار گرفت. به طور متقابل دو صفت تیپ بوته و رطوبت نسبی بافت برگی در مرحله گلدهی، كمترین ضریب تغییرات محیطی (در حدود صفر) را به خود اختصاص دادند. با توجه به نتایج، استفاده از ضریب تغییرات دو صفت وزن بیوماس آفتاب خشك و عملكرد دانه برای غربالگری و انتخاب ژنوتیپ‌های شنبلیله مناسب كشت در محیط‌هایی با تنش خشكی و یا با محدودیت آب توصیه می‌گردد.

In order to evaluate drought stress effects on some agronomical and physiological traits of Iranian fenugreek landraces (20 genotypes from different parts of Iran), two experiments (one under normal and another under drought condition) carried out using randomized complete block design with 4 replications. Seventy different agronomical and physiological traits were noted during experimental period. Results showed significant differences between fenugreek landraces in all traits under drought stress condition, except in dry biomass weight, grain harvest index, individual plant grain yield and canopy temperature, under non stress condition there were significant differences between landraces in all traits, except in number of pod/plant, number of seed /plant, dry biomass weight, canopy temperature, leaves cell membrane stability at flowering stage, leaf relative water content and relative turgour. Calculation of studied traits coefficient of variation percentage, showed that, dry biomass weight and grain yield were the most impressive traits with drought stress with 44.9% and 30.85% of coefficient of variation, respectively. Plant type and leaf relative water content traits had the lowest coefficient of variation (about zero).According to the results, using from dry biomass weight and grain yield traits recommended for screening and selection of fenugreek genotypes under drought stress conditions.