تأثير درازمدت مالچ نفتي بر شاخص‌هاي تنوع زيستي ماكروفون خاك و پوشش گياهي در منطقه جاسك

Long term effect of oil mulch on richness and biodiversity of soil macro-fauna and vegetation in Jask, Iran

بخش­ وسیعی از كشور ایران در ناحیه خشك و نیمه‌خشك قرار دارد؛ از این نظر استان­ های متعددی در معرض هجوم ماسه ­های روان به هنگام وزش بادهای دائمی و فصلی هستند. یكی از روش ­های تثبیت ماسه­ های روان استفاده از مالچ نفتی است. در این پژوهش، تأثیر مالچ نفتی بر شاخص‌های تنوع، غنا و یكنواختی ماكروفون خاك و پوشش گیاهی در شهرستان جاسك استان هرمزگان مطالعه شد. داده‌های تحقیق شامل تراكم، تاج پوشش و غنای پوشش گیاهی و غنا و تنوع ماكروفون خاك است. پوشش گیاهی با استفاده از 60 پلات 5×5 مترمربعی و ماكروفون خاك نیز 80 تله گودالی (شیشه­ های حاوی پلی‌اتیلن گلایكول 50%) نمونه ­برداری شد. شاخص ­های غنا و تنوع زیستی نیز با استفاده از نرم­ افزار Past محاسبه شد. نتایج مقایسه شاخص ­های تنوع ماكروفون خاك نشان داد كه غنای منطقه مالچ پاشی شده در دو فصل پاییز و بهار به ترتیب 9/2 و 5/16 برابر منطقه شاهد است. شاخص تنوع شانون و سیمپسون در منطقه مالچ پاشی شده نیز در فصل پاییز، به ترتیب 6/3 و 1/3 برابر منطقه شاهد بود. شاخص ­های تنوع منطقه مالچ پاشی شده در فصل بهار 15 برابر منطقه شاهد بود كه بیانگر بیشتر بودن گونه­ های نادر ماكروفون خاك منطقه مالچ پاشی شده نسبت به منطقه شاهد است. نتایج تأثیر مالچ نفتی بر شاخص­ های غنا و تنوع زیستی پوشش گیاهی در دو منطقه ­مالچ ­پاشی شده و شاهد نیز بیانگر یكسان بودن تنوع پوشش گیاهی پس از گذشت 10 تا 14 سال از زمان مالچ پاشی در مناطق مورد مطالعه است.

Several provinces in Iran are subjected to the invasion of moving sands during permanent and seasonal wind blowing. In this research, effect of oil mulch on biodiversity, richness and evenness indices of soil macrofauna and vegetation has been investigated in Jask region. The research data were including density, canopy and richness of vegetation and the richness and biodiversity of soil macrofauna. Vegetation was sampled using 60 plots with the area of 5Í5 m2 and soil macrofuana investigated using 80 pit traps (glasses containing poly ethylene glycol 50%). Richness and biodiversity indices were calculated using Past software. Results of compared biodiversity indices for macrofauna showed that richness of soil macrofauna of mulched areas in autumn and spring, were 2.9 and 16.5 times than the control area, respectively. Shannon’s and Simpson’s biodiversity indices related to autumn were 3.6 and 3.1 times than the control area in mulched areas, respectively. Results of oil mulch effect on richness and biodiversity of vegetation in mulched and control areas indicating similar plant diversity after 10 to 14 years than the mulching process in the studied areas.