بررسي مقاومت نژادگان هاي انتخابي گندم نان در مراحل گياهچه اي و گياه كامل نسبت به پاتوتيپ غالب عامل بيماري زنگ زرد در شرايط گلخانه و مزرعه در استان كرمانشاه

Evaluation of the seedling and full-grown plant resistance of wheat genotypes to the yellow rust dominant pathotype in Kermanshah Province

در اين پژوهش واكنش 24 نژادگان (ژنوتيپ) گندم منتخب تجاري و رگه (لاين) هاي در دست معرفي استان كرمانشاه نسبت به نژاد غالب قارچ عامل بيماري زنگ زرد (6E158A+) بررسي شد. مقاومت گياهچه ايي در شرايط گلخانه و مقاومت گياه كامل در شرايط گندمزار از راه ايجاد آلودگي مصنوعي با استفاده از اسپور عامل بيماري ارزيابي و پس از يادداشت برداري تجزيه داده ها انجام گرفت. نتايج تجزيه خوشه اي داده ها بر پايه تيپ آلودگي در مرحله گياهچه اي نشان داد، 8 درصد نژادگان ها داراي ژن هايي مقاوم با اثر كوچك و يا ژن هايي بزرگ اثر كه تظاهر مقاومت آن ها ناقص است، هستند و ديگر نژادگان ها توسط ژن هاي بزرگ اثر كنترل مي شوند. در مرحله گياه كامل ميزان سطح زير منحني پيشرفت بيماري (AUDPC) و ميزان نسبي سطح زير منحني پيشرفت بيماري (rAUDPC) نژادگان هاي گندم محاسبه شد. تجزيه خوشه اي نژادگان ها بر پايه تيپ آلودگي برگ اول گياه در مرحله گياهچه اي با سطح زير منحني پيشرفت بيماري نشان داد، 29 درصد نژادگان ها داراي حساسيت در مرحله گياهچه و گياه كامل، 8 درصد نژادگان ها در مرحله گياهچه اي حساس و در مرحله گياه كامل مقاوم و 25 درصد نژادگان ها مقاومت در هر دو مرحله رشدي گياه گندم داشتند. نتايج مشخص كرد ميان تيپ آلودگي برگ اول در مرحله گياهچه اي با ضريب آلودگي و AUDPC برگ پرچم همبستگي بالا و معني داري در سطح احتمال 1 درصد وجود دارد.

Responses of twenty four selected wheat genotypes including commercial cultivars and isogenic lines against the yellow rust (Puccinia striiformis f. sp. tritici; 6E158A+ pathotype) were evaluated in Kermanshah province, Iran. Infection type and disease severity as the resistance characteristics were studied in greenhouse and field conditions for seedlings and adult plants respectively. Cluster analysis of seedling stages based on infection type indicated that 8% of the genotypes had probably resistant genes with minor while major effects and other genotypes were controlled by major effect genes. Area under disease progress curve (AUDPC) and relative area under disease progress curve (rAUDPC) criteria were calculated for wheat genotypes in adult plants stages. Cluster analysis using infection type of the first leaf data showed that 29% of the genotypes were susceptible in seedling and adult plant stages; 8% of genotypes were sensitive in the seedling stage but resistant in the adult stage. Additionally, it was found that 25% of the genotypes were resistant in whole periods of growth. High significant correlation (P≤0.01) was calculated for the infection type of the first leaf and two other parameters included AUDPC of flag leaf and infection coefficient.