عنوان مقاله :
آيا ضحاك شاهنامه را مي توان مادينه پنداشت؟
عنوان به زبان ديگر :
؟Could Zahak Be Identified as A Female
پديد آورندگان :
اردستاني رستمي، حميدرضا دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم تحقيقات تهران - گروه زبان و ادبيات فارسي
كليدواژه :
تيامت , ضحاك , آزِ مادينه مانوي , مرديانگ , عقيمي , ارنواز , ناگي
چكيده فارسي :
اگرچه ضحاك در شاهنامه «نراژدها» خوانده مي شود، او را بنا بر گواهي هايي مي توان مونث پنداشت كه آن عبارت است از: 1- همان گـونه كه در كيش ماني، ديوِ بي شرمِ آز جنسيتِ زنانه دارد، ضحاك نيز كه نماد آز در شاهنامه است، ممكن است مادينه باشد. در شاهنامه، ابليس در برابر خدماتش به ضحاك، جايي از تن او را مي بوسد كه محارم اجازه بوسيدن دارند. اين نشاني است بر جنسيتِ غير متعارفِ ضحاك؛ 2- ضحاك شاهنامه و مُرديانگِ مادينه مانوي هر دو ابزارِ دستِ اهريمن هستند و مي خواهند جهان را از مردم تهي كنند. اين كارويژه همسان، جنسيتِ مادينه ضحاك را تداعي مي كند؛ 3- ضحاك پس از ساليان زندگي با ارنـواز و شهرناز، صاحب فرزند نمي شود كه اين نكته ناتواني او را در مردانگي مي رساند؛ 4- پژوهندگاني معتقدند واژه ارنـواز در يشت هاي اوستا كه واژه اي مونث است، صفت اژدهاكه بوده است كه از او جدا شده و در شكل زني به نام ارنواز در متن ها آشكار شده است؛ 5- پژوهنده اي ديگر اژي را با همتاي بودايي آن، ناگي، سنجيده است؛ موجودي كـه از دوشِ او مار روييده و مونث است؛ 6- اژي دهاكه اوستا از آب برآمده است و ازدهاك در بندهش در سپيدرودِ آذربايجان، مُرادِ خود را از اهريمن و ديوان مي جويد. او در شاهنامه نظم كيهاني را برمي آشوبد و طبقات اجتماعي را بر هم مي زند. همين ويژگي ها درباره تيامتِ ميان رودي نيز ديده مي شود كه اين همانندي ها مي تواند ما را بر آن دارد، ضحاك چون تيامت مادينه است؛ 7- در برخي متن هاي دوره اسلامي، رفتارِ ضحاك، به كردار زنان تشبيه شده است.
چكيده لاتين :
Though Zahak is called the male dragon، he can be considered as female based on some signs which are presented in the following: 1. The greed demon is female in Manicheanism; therefore، Zahak could be female as well; in Shahnameh، as his reward for Zahak’s services، Satan kissed his shoulder which is usually kissed by an intimate relative of the opposite sex; this is a sign of Zahak’s unusual sex; 2. Zahak of Shahnameh and the female Mordianag in Manicheanism are both agents of Evil aiming at eliminating man from the world; their common goal could be a sing of their same sex; 3. After years of living thgether، Shahrnaz and Arnavaz have no child by Zahak which could be a sign of his impotency; 4. Some researchers believe that the word Arnavaz which is referred to as a female noun in Avestan Yashts، is the adjective for Azhdahakeh separated from it and brought in texts as a woman called Arnavaz; 5. Another researcher compares Zahac with his counterpart in Buddhism، Nagi، who has two snakes on his shoulders and is a female; 6. Azhidahak of Avesta rose from water، and Azhdahak of Bondahesh in Sepidroud of Azerbaijan seeks his wishes from demons and Evil; he brings about chaos in the cosmic order and destroys social classes; features that can be seen in the case of Tiamat، the Mesopotamian goddess; 7. Some Islamic texts have written that Zahak behaves as a woman.