بررسي رمان «بازي آخر بانو» بر اساس نظريه چندصدايي باختين

Analysis of Lady’s Last Game based on Bakhtin’s Theory of Polyphony

«بازي آخر بانو» رماني موفق از بلقيس سليماني، نويسنده و منتقد ادبي معاصر ايراني است. اين رمان برنده جايزه ادبي مهرگان و بهترين رمان بخش ويژه جايزه ادبي اصفهان در سال 1385 شده است. وقايع رمان، در زمان رويدادهاي سياسي - اجتماعي دهه 1360 ايران رخ مي دهد و موضوع اصلي و محوري آن، بازكاوي مسائل زنانه در بسترهاي كم رنگ اجتماع است. چندصدايي، اصطلاحي است كه باختين آن را با الهام از موسيقي و در تقابل با تك صدايي در رمان وضع كرد. فرضيه اين مقاله، اثبات چندصدا بودنِ اثر حاضر است. در اين راستا مولفه هايي چون بينامتنيت، تعدد روايت ها، چندزباني، تغيير ناگهاني زاويه ديد، جدل پنهان وغيره بر اين ادعا صحه مي گذارند. رويكرد اصلي مقاله، بررسي چندصدايي از ديدگاه ميخاييل باختين است، هرچند براي تبيين بيشتر، گاه از توضيحات نظريه پردازان پساباختيني نيز استمداد خواهيم جست. روش پژوهش، توصيفي – تحليلي است. برآيند اين مقاله حاكي از آن است كه رمان چندصدا با ابزارهايي كه در اختيار خواننده قرار مي دهد، او را به دريافتي نو و تفسيري ديگر از متن رهنمون مي سازد كه به سادگي از روساخت رمان قابل درك نيست.

"Lady’s Last Game" is a novel by Belqeis Soleimani، author and critic of contemporary Iranian literature. This novel was awards the literary prize of Mehregan، and the prize for the best novel in the special event item in Isfahan، 1385. The incidents of the novel take place during the socio-political events of 1360s in Iran، and its central theme is to investigate women's issues in sub-layers of the society. Polyphony is a term coined by Bakhtin to contrast monophony in novel. This study is to prove that "Lady’s Last Game" is polyphonic. In this regard، elements such as intertextuality، hidden polemic، diversity، heteroglossia، sudden change of point of view، etc. prove validation. The main approach is to review the polyphony of Mikhail Bakhtin's view، though، post-Bakhtinian theorists are referred to for clarification as well. The research method is descriptive-analytical. The results indicate that a polyphonic novel helps the reader to get a new and different vision of the text otherwise not understood from the surface level.