تحليل رده شناختيِ اسم مركب در گونه رودباريِ قلعه گنج

A Typological Analysis of Compound Nouns in Rudbari Variant of Qal'e-Ganj

به زعم بسياري از زبان شناسان، بيشترِ زبان هاي دنيا از «تركيب» به عنوان يكي از زاياترين فرايندهاي واژه سازي به منظور گسترش دامنه واژگاني خود بهره مي گيرند، مدعايي كه در مورد گويش رودباري (استان كرمان) و گونه هاي جغرافيايي متعدد آن نيز صادق است. در اين فرايند، همنشينيِ دو يا چند تكواژِ واژگانيِ آزاد سبب پيدايش يك واحد زبانيِ مركب مي گردد. از آنجا كه در رودباري اساميِ مركبْ از بسامدِ كاربرد بسيار بالاتري نسبت به ديگر كلمات مركب برخوردارند، كانون توجه پژوهش حاضر بر تحليل اساميِ مركب اين گويش معطوف است. به بيان فني تر، پژوهش حاضر مي كوشد بر پايه پيكره زبانيِ حاصل از مصاحبه و ضبط گفتار آزاد گويشورانِ مناسب، توزيع پرسشنامه، برگه نويسي و بهره گيري از شم زباني، به تحليلِ همزمانيِ اساميِ مركبِ رودباري از ديدگاه رده شناختي و بر پايه سه مورد از معيارهاي پيشنهادي بائِر (2009: 555-547) شامل هسته داري، ترتيب اجزاي تركيب و معني شناسيِ تركيب در گونه رايج در شهرستان قلعه گنج بپردازد. نتايج پژوهش نشان مي دهد رودباري همانند بيشتر زبان هاي دنيا، ويژگي هاي رده شناختيِ يكدستي نداشته بلكه از اين حيث، به صورت پيوستاري عمل مي كند و لذا بايستي از اصطلاح «گرايش كلي» براي توصيف ويژگي هاي رده شناختيِ مورد مطالعه بهره گرفت. به طور مشخص، گرايش كليِ رده شناختيِ رودباريِ امروز از منظر اين سه معيارِ رده شناختي، به ترتيب به سوي اساميِ مركبِ بدونِ هسته، اساميِ مركبِ هسته آغازين و اساميِ مركبِ برونْ مركز است.

Many linguists consider compounding as one of the most generating word-formation process utilized by most world languages to expand their lexical scope، a claim which stands true about Rūdbāri dialect (Kerman province) and its various geographical variants، as well. In this process، two free morphemes co-occur and create a compound linguistic unit. Since Rūdbāri compound nouns are much more frequent than other compound words، this paper will just focus on the study of its compound nouns. In more technical terms، this research attempts to synchronically analyze the compound nouns used in Qal’e-Ganji variant of Rūdbāri from a typological point of view and based on three criteria suggested by Bauer (2009) including headedness، the order of elements in compounds، and the semantics of compounds. The needed linguistic corpus has been collected through interview and free speech recording of suitable informants، questionnaire، note-taking and linguistic intuition. The results indicate that Rūdbāri، like most world languages، does not show invariable typological properties but works along a continuum and hence، the term "general tendency" should be used to describe its intended typological properties. Specifically، the general tendency of today's Rūdbāri of these three typological criteria is towards the headless compound nouns، head-initial compound nouns، and exocentric compound nouns، respectively.