تحليل خطر و خسارات زمين لرزه ي مناطق روستايي با استفاده از روش هاي AHP و GIS مطالعه ي موردي: دهستان ابرشيوه ي دماوند

Analysis of earthquake risks and damages in rural areas using AHP and GIS techniques Case study: Rural Abarshiveh Damavand

وقوع زلزله هايي با بزرگي كمتر از 5 در مقياس ريشتر براي ساختمان ها خطري در بر ندارد و حتي ساختمان هاي سست روستايي هم از اين نظر كمتر دچار آسيب مي شوند؛ درحاليكه زلزله هايي با بزرگي 5 تا 6 در مناطق روستايي و با بزرگي 6 تا 7 در مناطق شهري بسيار فاجعه بار هستند. با توجه به وضعيت خاص كشور ايران از نظر زمين ساختي مي توان ادعا كرد كه همه ي گسل هاي موجود در كشور زلزله زا هستند. به طوريكه، همه ساله شاهد خسارات و تلفات مالي و جاني، به خصوص در نواحي روستايي هستيم. بنابراين جامعه ي ايراني را گريزي از اين حادثه ي طبيعي نيست و بايد تمهيدات لازم براي مقاوم سازي، شناخت و مديريت خطر انديشيده شود. اين پژوهش با هدف بررسي ميزان خطر و برآورد خسارات ناشي از وقوع زلزله در مناطق روستايي انجام گرفته و نقش عوامل انساني، زمين شناسي و ژئومورفولوژيكي را به عنوان عوامل موثر در تخريب و خسارت مورد ارزيابي و تحليل قرار داده است. جامعه ي آماري اين پژوهش دهستان ابرشيوه ي دماوند در استان تهران است كه طبق سرشماري سال1390، 10201 نفر جمعيت و 31 نقطه ي سكونتگاهي داشته است. روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي است كه با بهره مندي از مدل سلسله مراتبي (AHP) و سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) تحليل و كارشناسي شده است. نتايج حاصل از بررسي نشان داد كه 51/6 درصد نقاط مسكوني دهستان در فاصله ي 5 كيلومتري از گسل ها واقع شده اند كه از شرايط ژئومورفولوژيكي و زمين شناسي مناسبي براي وقوع زلزله برخوردار است و در صورت وقوع زلزله حداكثر كشته شدگان 1037 نفر در روز و تعداد كشته شدگان در شب 1075 نفر در سازه هاي مسكوني و غيرمسكوني خواهد بود. همچنين 657 سازه ي مسكوني و غيرمسكوني تخريب مي شود كه احيا و بازسازي آنها هزينه اي نزديك به30 ميليارد تومان به اقتصاد كشور تحميل خواهد كرد.

Earthquakes of less than 5 Richter magnitudes are not dangerous to buildings and even rural buildings are less impaired in this regard. While earthquakes with a Richter magnitude of between 5 to 6 in rural areas and 6 to 7 in urban areas are very disastrous. Due to the specific situation of Iran from the tectonic viewpoint, it can be argued that all faults are seismically active in the country. So that losses and casualties could be occurred every year specifically in rural areas. Therefore this natural phenomenon happens in Iran and requires preparation for resisting, identifying, and risk management. This research has been done with the aim of investigating the amount of risk and estimation of losses caused by earthquake in rural areas. The role of human factors, geology and geomorphology as effective factor in destruction and losses has also been analyzed. Participants of this study are rural district residents of Abarshiveh, Damavand located in Tehran province. It has 10201 population including 31 residential spots according to 1390 census. The method of research is descriptive analysis which is analyzed and studied using hierarchal model (AHP) as well as geographic information system (GIS). The results of the survey showed that 51.6 percent of the residential spots of the rural district are located within five kilometers from faults, where geologically and geomorphologically have high potential for earthquake. If an earthquake happens, the majority of causalities will be 1037 in day time and 1075 at night time in residential and nonresidential structures. Also 657 of residential and nonresidential structures will be ruined. Rehabilitation and econstruction of these structures will impose a damage of three hundred billion Rials on the economy of the country.