بازخواني اعتباريات علامه طباطبائي در پرتو نظريۀ اومولت

Reconstruction of the conventionals of Allameh Tabataba’I theory based upon Umwelt theory

هر يك از علامه طباطبايي و ياكوب اوكسكول با ابتنا واتكا بر واقعيات زيستي و تكويني جانداران به نظريه پردازي در حوزه جهان ادراكي و انسان پرداخته اند . نظريه اعتباريات علامه طباطبايي و نظريه اومولت اوكسكول از اين حيث در اهداف واجد همساني ها و قرابت هايي است كه بستري را مهيا مي كند تا بتوان پاره اي امكانات و قابليت هاي تئوريك را در نظريه علامه بسط و گسترش داد. ادراكات اعتباري ، تمهيدات ذهني و ابزارهايي ادراكي است كه تحت تاثير نياز هاي تكويني و احساسات برآمده از آنها جعل و ساخته مي شود . اومولت هم جهان است آن گونه كه از سوي موجود زنده تحت تاثير نياز هاي جسمي براي او شكل مي گيرد . اين شكل گيري با ساز و كار تعريف (=اعتبار) حاصل مي شود كه در «چرخه كار كردي» و تعامل و تاثير و تاثر متقابل محيط و فرايند تعريف حاصل مي شود . آنچه محوراست ، جسمانيت و نيازهاست . توجه به واقعيت زيستي و نيازهاي جسمي و تكويني، توجه به تاثير ابعاد غيرمعرفتي بر دستگاه ذهن و معرفت و پيوند ميان جنبه مادي و ادراكي و معنايي ، توجه به معيار كارايي و مفيد بودن به جاي معيار صدق و كذب ، تاكيد بروجوه سابجكتيو در اومولت و اعتباريات ، ربط و پيوند با واقعيات ازطريق جسمانيت در اوكسكول و از جهت خاستگاه تكويني و غايت خارجي در اعتباريات در علامه از وجوه همساني موجود ميان ان دونظريه است . اما وجوه اختلاف عمده را بايد در باور به ادراكات اعتباري ثابت دانست كه علامه آنرا بر اساس احساسات و نياز هاي نوعي و ثابت ، توجيه و تبيين مي كند ولي اوكسكول ساز و كار دوسويه تاثيرپذيري از خارج و بازتعريف مدام ، جايي براي ثبات نمي گذارد. علاوه بر اين در نظريه اوكسكول تفكيكي ميان حقايق و اعتباريات ان گونه كه در نظريه علامه مي توان يافت ، به چشم نمي خورد.

Tabataba’I and uexkull based upon physiological and genetic realities of organisms sought to speculate about the perceptual word and human conditions. The considerable similarities and affinities between two theory pave ground for recognizing and developing some capacities in tabataba’I theory. Conventional knowledge is subjective tool arised from innate and genetic demands and relevant emotions on the other side is a world constructed and affected by natural needs of organism. This formation is realized by mechanism of definition which is equal to convention. Definition itself is being brought about functional circle that is interaction and mutual affection of organism and environment. Paying attention to the biological reality، bodily needs، effect of non-cognitive elements on mind and knowledge، close relation between perceptual and semantic dimensions، priority of function and usefulness instead of truth and false، emphasis on subjectivity are among the similarities of the two theories. Believing in permanent conventions distinguish tabataba’I from uexkull.