ايتلاف‌سازي منطقه‌اي پسابرجام

Regional Coalition-building after the Joint Comprehensive Plan of Action

اين نوشتار در پي پاسخ به اين پرسش است كه اجراي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام)، چه تاثيري بر ايتلاف‌سازي‌هاي منطقه‌اي موجود پس از تحولات موسوم به بهار عربي برجاي خواهد گذاشت؟ به نظر مي‌رسد، ايتلاف‌سازي‌هاي منطقه‌اي پسابهار عربي، برآمده از مواجهه هم‌زمان كشورهاي منطقه خاورميانه و شمال افريقا با عدم قطعيت‌هاي راهبردي و تحليلي است و اجراي برجام، با كاهش عدم قطعيت‌هاي راهبردي و تحليلي، بر اين ايتلاف‌سازي‌ها اثر خواهد گذارد. به نظر مي‌رسد اجراي برجام، تضعيف روند امنيتي كردن سياست خارجي ايران؛ افزايش كنش‌گري و نقش‌آفريني ايران در حوزه مديريت بحران‌ها و نهادسازي‌هاي منطقه‌اي؛ كم شدن تمركز و حساسيت امنيتي درباره ايران و در نتيجه آشكارتر شدن عوامل، روندها و بازيگران امنيت‌زدا و امنيت‌ساز منطقه و محدود شدن گزينه‌هاي نهادي مشروع براي برسازي نظم منطقه‌اي جديد و سرانجام، تضعيف جايگاه عربستان به‌عنوان يكي از مهم‌ترين بر سازندگان ايتلاف‌هاي هويتي و فرقه‌اي را به همراه خواهد داشت. در اين چهارچوب، توافق هسته‌اي در ميان‌مدت و بلندمدت، با كاهش عدم قطعيت تحليلي در منطقه، به تضعيف ايتلاف‌سازي‌هاي هويتي و فرقه‌اي در منطقه منجر خواهد شد. براي آزمون اين فرضيه، نگارندگان با استفاده از روشي توصيفي- تحليلي و با بهره‌گيري از نظريه سازه‌انگاري و مفاهيم عدم قطعيت راهبردي و عدم قطعيت تحليلي، تلاش مي‌كنند ابعادي از ايتلاف‌سازي‌هاي منطقه‌اي پسابرجام را مورد واكاوي قراردهند.

In this paper the impact of the implementation of the Joint Compressive Plan of Action (JCPOA) on the regional coalition-buildings after the so-called Arab spring developments are discussed. The regional coalition building bids after the Arab spring are responses to the Middle Eastern countries encounters with strategic uncertainties. Implementation of the JCPOA reduces such uncertainties and impacts these coalitions. Implementation of the JCPOA has weakened the process of securitization of Iran’s foreign policy and increased the activism and role playing of Iran in crisis management and regional institution building. Other consequences of the nuclear deal are lessening of concentration on Iran and therefore disclosure of the real trends, factors and actors responsible for region’s insecurity and finally weakening of the Saudi Arabia’s position in the region as an important actor involved in sectarian coalitions in the region. In the medium and long run, the nuclear agreement decreases the analytical uncertainty in the region and therefore diminishes sectarian and identity coalition-building efforts in the region. To test this hypothesis, the authors use descriptive-analytical method and apply the theory of constructivism to study certain dimensions of post – JCPOA in the region.