چارچوبي براي درك سياست خارجي پاكستان

A Framework for Understanding Pakistan’s Foreign Policy

برخلاف نگرش سنتي به مقوله بحران، در رويكردهاي فرانوگرا و پسافرانوگرا، بحران نه تنها مقوله‌اي تهديدآميز و مخاطره برانگيز تلقي نمي‌شود بلكه در مواردي به عنوان فرصت در جهت حل مشكلات سياسي اقتصادي مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. از اين‌رو در پژوهش حاضر مناسبات دولت پاكستان از يك‌سو با دولت‌هاي هند، افغانستان، ايران و در سوي ديگر با شريك راهبرديش يعني ايالات متحده، در چهارچوب بحران‌آفريني تحليل مي‌شود. در واقع هدف از اين پژوهش علاوه‌بر تشريح سياست خارجي پاكستان، پاسخ به اين پرسش اساسي است كه «چگونه پاكستان بحران را همچون يك فرصت مي‌نگرد و از راه بحران‌آفريني منافعش را تامين مي‌كند؟». نتايج پژوهش نشان مي‌دهند كه بحران مستمر در روابط با هند به عنوان فرصتي براي ارتش و سرويس امنيتي پاكستان، نفوذ بيشتر نظاميان در عرصه سياست را به همراه داشته است. بحران در روابط كابل- اسلام‌آباد با هدف افزايش نفوذ در افغانستان و كم‌رنگ شدن بحران خط ديوراند است. بحران‌آفريني پاكستان در مرزهاي شرقي ايران نيز به منظور فشار بر تهران جهت كاهش سطح همكاري‌هاي تهران - دهلي‌نو به ويژه در حوزه افغانستان است. همچنين اسلام‌آباد با بحران‌سازي در منطقه توانسته علاوه بر جذب كمك‌هاي مالي واشينگتن، حضور امريكا‌ را براي تامين منافع خود در منطقه حفظ كند.

Contrary to the traditional understandings, according to the postmodern and post-postmodern views, not only crisis is not regarded a threatening object but in some cases is even an opportunity to resolve political and economic problems. In this paper, the relations between Pakistan and India, Afghanistan and Iran on the one hand and the United States as its strategic partner on the other hand are analyzed using the notion of crisis creation. Studying Pakistan’s foreign policy, in this paper it is argued that Pakistan views crisis as an opportunity and use it to serve its interests. The continuous crisis with India is an opportunity for the Pakistani Army and security service to penetrate more into political sphere. Similarly, crisis in Islamabad – Kabul relations has increased Pakistan’s influence in Afghanistan and diminished the importance of crisis between the two countries over the Durand line. Pakistan also creates crisis in its borders with Iran to pressure Tehran in order to decrease its cooperation with India in Afghanistan. Pakistan also owes the Washington’s financial aids to the prevalence of crises in the region.