"ديگري" در انديشه و آثار ناصرخسرو

The Other in the Thoughts and Works of Naser Khosrow

مفهوم «ديگري» يكي از مفاهيم بنيادين فلسفي است كه به‌ويژه در قرن بيستم و در آثار هوسرل، هايدگر، سارتر و لويناس اهميت معرفت‌شناختي و هستي‌شناختي پيدا كرد و سپس، به‌واسطه باختين، به حوزه ادبيات و نظريه‌هاي ادبي وارد ‌شد. از چشم‌انداز «مفهوم ديگري»، مي‌توان گفت پس از پيوستن ناصرخسرو به مذهب اسماعيليه، طرحي آرمان‌شهري از دين و مذهب، حاكم و حكومت، شعر و شاعر، فلسفه و فيلسوفان و... در ذهن و زبان او شكل مي‌گيرد و براين‌اساس، هركس و هرچيزي از اين خطوط مشخص پا را فراتر يا فروتر بگذارد از گزند تيغ تيز طرد و حذف و هجو ناصرخسرو در امان نمي‌ماند. در اين نوشتار، پس از تبيين مباني نظري مفهوم ديگري، به طرح آرمان‌شهر ناصري مي‌پردازيم و پس از آن، از منظر مفهوم ديگري، به توصيف و تحليل نحوه مواجهه ناصرخسرو با صنوف و طبقات مختلف سياسي، اجتماعي و فلسفي و ادبي و... خواهيم پرداخت.

The concept of "other" is one of the fundamental concepts of philosophy, especially in the twentieth century and in the works of Husserl, Heidegger, Sartre and Levinas, which carriesepistemological and ontological importance. It was also introduced by Mikhail Bakhtin in the field of literature and literary theory. From another perspective, Naser Khosrow developed and introduced such a concept after joining the Ismaili sect, concerning an urban vision of religion, the ruler and the ruled, poetry, and philosophy. Accordingly, everyone steps beyond or below these lines was not exempt from Naser Khosrow’s satiric reproach. In this article the researcher explains the theoretical foundations of the concept “the other” and also the Naseri Utopia. Moreover, the researcher intends to describe and analyze the treatment of the poet of different classes and political, social, philosophical, and literary groups.