انواع بازنويسي و بازآفريني‌هاي‌ بهرام بيضايي از داستان‌هاي كهن

Rewriting and Recreating in Bahram Beyzayiייs Early Stories

هدف پژوهش حاضر، بررسي و تحليل شگردهاي بازنويسي و بازخواني در آثار ادبي بهرام بيضايي است. او نويسنده‌اي قاعده‌گريز و ساختارشكن است كه در سطوح مختلف، ساختار ذهني و زباني خواننده و پيش‌فرض‌هاي متعارف و مقبول او را در هم‌مي‌ريزد. نمايش‌نامه، فيلم‌نامه و برخواني‌هايي كه در اين‌مقاله بررسي مي‌شوند، عبارت‌اند از: اژدهاك، آرش، آهو، سلندر، طلحك و ديگران، پرده نيي، سياوش‌خواني، شب هزارويكم، و مجلس قرباني سنمار. دراين‌پژوهش، نخست، به‌شيوه توصيفي‌ـ‌تحليلي، شگردهاي ادبي بيضايي معرفي مي‌شوند، سپس، اين‌شگردها در نمونه‌هاي انتخابي هدف بررسي و تحليل قرار مي‌گيرند. شگردهايي كه بيضايي در بازخواني و بازنويسي آثار كهن از آنها استفاده مي‌كند عبارت‌اند از: 1. «بازآفريني» اثر كهن كه در دو سطح كلي‌ـ«تغيير در چهارچوب كلي اثر» و «تغيير در خويش‌كاري‌هاي شخصيت‌ها»ـ صورت مي‌گيرد. 2. «بازنويسي» اثر كهن كه به چند شيوه انجام مي‌پذيرد؛ ازجمله «افزودن گفت‌وگو ميان شخصيت‌ها»، «برقراري روابط علي و معلولي» و «تغيير در شيوه روايت‌گري».

Studying and analyzing the ways of rewriting and recreating in Bahram Beyzai’s literary works is the main goal of this paper. He is a norm-breaker author who destroys the reader’s mental and language structures and defaults. The plays, scripts and narrations which are analyzed in this article are Azhdehaak, Arash, Ahu, Salandar, Talhak va Digaran, Pardeye neiy, Siavash Khani, Shabe hezar-o Yekom and Majlese Ghorbaniye Sennemar. At first, in this research, Beyzai’s descriptive-analytical ways are introduced, and then these ways are analyzed in Beyzai’s works. The ways are generally as follows: 1. recreating an old work on two levels: “changing the plot” and “changing the dutifulness of characters,” and 2. rewriting an old work in some ways by “adding dialogue between characters”, “suggesting cause and effect relation” and “changing the ways of narration.”