ارتباط آهن قابل جذب با شكل هاي شيميايي آن در برخي خاك هاي آهكي استان آذربايجان شرقي

Relationship Between Available Fe and its Chemical Fractions in Some Calcareous Soils of East Azarbaijan Province

در اين تحقيق آهن قابل جذب خاك در 21 نمونه خاك آهكي سطحي (0-30 سانتي متر) از استان آذربايجان شرقي با پنج روش مختلف شامل DTPA، AB-DTPA، AC-EDTA، هيدروكسيل آمين، اگزالات آمونيوم مرجع و اگزالات آمونيوم سريع اندازه گيري شد. شكل هاي شيميايي آهن نيز با روش اصلاح شده سينگ و همكاران تعيين شد. بر طبق نتايج حاصله بيشترين مقدار آهن استخراج شده با روش اگزالات آمونيوم سريع (856/03 mg kg-1)و كمترين آن با روش mg kg-1 4/46) AC-EDTA) حاصل گرديد. روش عصاره گيري با اگزالات آمونيوم سريع علاوه بر اكسيدهاي آهن بي شكل (Fe-AFeox) ديگر شكل هاي آهن مانند شكل هاي تبادلي (Fe-Ex)، آلي (Fe-Om)، پيوسته به اكسيدهاي بلورين (Fe-CFeox) و باقيمانده (Fe-Res) را نيز عصاره گيري كرد. عصاره گير هيدروكسيل آمين در مقايسه با ساير عصاره گيرها آهن را بيشتر از منبع اكسيدهاي بي شكل استخراج كرد. نتايج تحليل رگرسيوني نشان داد كه شكل هاي Fe-Ex، Fe-AFeox و Fe-Res بيشترين و شكل هاي كربناتي (Fe-Car) و پيوسته به اكسيدهاي منگنز (Fe-Mnox) كمترين سهم را در آهن عصاره گيري شده با عصاره گيرهاي AB-DTPA و DTPA در خاك هاي مورد مطالعه داشتند. با توجه به روابط آماري احتمالا شكل كربناتي آهن، منبع بالقوه اي براي آهن قابل جذب در خاك هاي آهكي نيست. ظاهراً محتواي كربن آلي و ظرفيت تبادل كاتيوني موثرترين ويژگي هاي خاك هستند كه فراهمي آهن قابل جذب گياه در خاك هاي مطالعه شده را پيش بيني مي كنند.

In this research available iron was measured in 21 calcareous surface soil samples (0-30 cm) by five methods including DTPA, AB-DTPA, AC-EDTA, hydroxylamine, reference ammonium oxalate and rapid ammonium oxalate. Fe fractions were also determined by the modified sequential extraction procedures introduced by Singh et al. According to results, rapid ammonium oxalate and AC-EDTA methods extracted the maximum (856.03 mg.kg-1) and minimum (4.46 mg.kg-1) amounts of Fe, respectively. Rapid ammonium oxalate extraction method, in addition to Fe-Afeox, extracted other fractions of iron such as Fe-Ex, Fe-Om, Fe-CFeox and Fe-Res. Hydroxylamine method compared to other methods, ectracted Fe mostly from the amorphous oxides source. Regression analysis indicates that Fe-Ex, Fe-AFeox and Fe-Res fractions have major and Fe-Car and Fe-Mnox have minor role in releasing available Fe (with AB-DTPA and DTPA) in the studied soil. According to the statistical relationships, carbonates associated Fe, does not seem a potential source of available Fe in calcareous soils. Organic carbon content and cation exchange capacity of the soils appear the two most influential soil properties that predict available Fe in the studied soils.