بررسي تنوع ژنتيكي رگه هاي آفتابگردان روغني در شرايط بدون تنش و شوري با استفاده از روش هاي آماري چند متغيره

Genetic diversity of oily sunflower lines under normal and salt stress conditions using multivariate statistical analysis methods

به‌ منظور بررسي تنوع ژنتيكي برخي از صفات زراعي و بررسي اثر تنش شوري روي آن‌ها، صد رگۀ (لاين) خالص آفتابگردان روغني از نقاط مختلف جهان در هر يك شرايط بدون تنش (نرمال) و تنش شوري 8 دسي زيمنس بر متر در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در شرايط گلداني و در فضاي باز بررسي شدند. نتايج تجزيۀ واريانس بيانگر تفاوت معني­ دار بين رگه ­ها در همۀ صفات مورد بررسي و وجود تنوع ژنتيكي بين رگه­ ها است. بالاترين ضريب تغييرپذيري ژنتيكي در شرايط بدون تنش و تنش شوري در صفت وزن خشك طبق و عملكرد دانه و پايين‌ترين ضريب در صفت روز تا گلدهي مشاهده شد. در شرايط بدون تنش و شوري همبستگي ژنتيكي و پديدگاني (فنوتيپي) عملكرد دانه با بيشتر صفات مورد بررسي مثبت و معني‌دار بود. تجزيۀ رگرسيون گام‌به‌گام نشان داد كه در شرايط بدون تنش قطر طبق، وزن صددانه و ارتفاع و در تنش شوري صفات قطر طبق، وزن صددانه، طول برگ پايين، شمار برگ، طول دمبرگ برگ پايين، عرض برگ بالا و ميزان سبزينۀ (كلروفيل) برگ به ترتيب 30/3 و 40/3 درصد از تغيير عملكرد دانه را توجيه مي‌كنند. در تجزيۀ خوشه­اي به روش وارد، در شرايط بدون تنش رگه‌ها در شش گروه و در شرايط تنش شوري در پنج گروه قرار گرفتند. توزيع رگه‌ها در گروه‌ها بسته به شرايط تنش متفاوت بود كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي و امكان انتخاب براي مقاومت به شوري است. رگه‌هاي 6، 11، 13 و 70 بيشترين عملكرد تك بوته در شرايط بدون تنش و تنش شوري را داشتند.

To study genetic diversity of some agronomic traits and the effect of salt stress on these characters, 100 oily sunflower inbred lines coming from different regions of world was investigated under normal and salt (8 dS/m) stress conditions with randomized complete block design with three replications outside the greenhouse in an open air area. Analysis of variance showed significant differences among lines for all studied traits, indicating the existence of genetic variation among genotypes. The highest coefficient of genetic variation was observed for head dried weight, seed yield per plant and the lowest one for days to flowering in both stressed and non-stressed conditions. The results of correlation analysis revealed significant and positive correlation between seed yield per plant with most of the studied traits in both stressed conditions. Stepwise regression analysis revealed that under salt stress conditions, 40.3 percent of seed yield per plant variation was determined by head diameter, 100 seed weight, bottom leaf length, leaf number, bottom petiole length, upper leaf width and chlorophyll rate and in normal conditions, 30.3 of seed yield per plant variation was explained by head diameter, 100 seed weight and plant height. Cluster analysis grouped lines into 6 clusters in normal and 5 clusters in salt stress conditions but the distribution of lines within groups were different depending to stress environments that present the genetic variability for salt tolerance in sunflower lines. Lines 6, 11, 13 and 70 had the highest yield per plant under normal and salt stress conditions. .