كليدواژه :
آنزيم هاي پاداكسنده , پرولين , تنش خشكي , زئوليت , كارايي مصرف آب , ارزن پروسو , Panicum miliaceum
چكيده فارسي :
تنش خشكي در حال و آينده مهمترين چالش پيش روي توليد محصولات كشاورزي است در اين بين، كاربرد زئوليـت مـي‌توانـد تأثير زيانبار تنش خشكي در گياهـان زراعـي را تعديل كند. به‌منظور بررسي سطوح مختلف كم آبياري و زئوليت بر ارزن پروسو دانه‌اي، آزمايشي به‌صورت بلوكهاي خردشده در قالب طرح بلوكهاي كامل تصادفي در دانشگاه شهركرد طي سال 1394 اجرا شد. عامل اول شامل زئوليت در سه سطح (0، 0/5 و 1 كيلوگرم در مترمربع معادل) و عامل دوم رژيم آبياري (تأمين 100، 75، 50 و 25 درصد نياز آبي گياه) بودند. نتايج نشان داد، كاهش ميزان آب آبياري، باعث كاهش ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، محتواي نسبي آب برگ، عملكرد دانه و اجزاي آن، عملكرد زيست‌توده (بيوماس)، شاخص برداشت، كارايي مصرف آب و سبزينۀ (كلروفيل) a و b شد. همچنين كاهش آب مصرفي باعث افزايش توليد آنزيم‌هاي سوپراكسيد ديسموتاز، كاتالاز، پراكسيداز، اسيد آمينۀ پرولين و رنگيزۀ كارتنوئيد شد. قابل‌بيان است كاربرد زئوليت باعث تعديل تأثير تنش خشكي شد. در هر سه رژيم كم آبياري عملكرد دانه در شرايط كاربرد 10 تن زئوليت در هكتار بيشتر بود. بيشترين درصد كاهش عملكرد دانه (77/2%) نسبت به تيمار شاهد (تأمين 100 درصد نياز آبي و بدون كاربرد زئوليت)، در تيمار تأمين 25 درصد نياز آبي و بدون كاربرد زئوليت به دست آمد. بنابراين به نظر مي‌رسد در شرايط محدوديت آب، استفاده از زئوليت باعث كاهش تأثير منفي تنش خشكي مي‌شود و استفاده از 10 تن زئوليت در هكتار در شرايط محدوديت آبي در زراعت ارزن پروسو مزيت نسبي دارد.
چكيده لاتين :
Drought stress is the most important challenges facing agricultural production, especially in developing countries. Zeolite application can ameliorate the harmful effects of drought stress in crops. In order to evaluate the effect of deficit irrigation (supply of 100, 75, 50 and 25 percent of crop water requirement) and zeolite (0, 5 and 10 t/ha) levels on Proso millet, an experiment was conducted as split block design in 2015 at Shahre Kord University. Result showed that deficit irrigation reduced plant height, leaf area index (LAI), relative water content (RWC), grain yield and its components, biological yield, harvest index, biological yield, water use efficiency and chlorophyll a and b. Also deficit irrigation increased super oxide dismutase (SOD), catalase (CAT), peroxidase (POD) activity, proline and carotenoid. It is noteworthy that zeolites application reduced the harmful effects of deficit irrigation. At all deficit irrigation regimes, application of 10 /ha zeolite resulted the highest grain yield. The highest yield loss (77.2%) was obtained with 25% of crop water requirement compared to control treatment (100% of water requirement and the zeolite application). Overall, results showed that under limited water conditions, application of zeolite reduced the negative effects of drought stress, therefore application of 10 t/ha zeolite is recommended in the cultivation of millet at limited water resources conditions.
