ارزيابي تنوع ژنتيكي مقاومت به بيماري برق زدگي و برخي از مهم ترين صفات مرتبط با عملكرد نخود در شرايط ديم

Evaluation of the genetic diversity of resistance to Ascochyta blight and some of the most important traits related to chickpea yield under rainfed conditions

اين پژوهش به منظور بررسي ارتباط برخي صفات مرتبط با عملكرد دانه 36 ژنوتيپ نخود كابلي و مقاومت نسبي به بيماري برق‌زدگي انجام شد. آزمايش مزرعه‌اي در قالب طرح لاتيس ساده و آزمايش مقاومت به بيماري به صورت فاكتوريل (عامل‌ها شامل ژنوتيپ و چند پاتوتيپ گزارش‌شده از ايران) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام و صفات مختلف پديدشناختي (فنولوژيك)، ريخت‌شناختي (مورفولوژيك)، عملكرد و اجزاي عملكرد و نيز برخي از صفات مربوط به مقاومت به بيماري اندازه‌گيري شد. بين ژنوتيپ ها براي صفات شمار غلاف پوك و شاخه‌هاي اصلي و روز تا رسيدگي در سطح احتمال 5 درصد و عملكرد دانه، ارتفاع بوته و وزن صددانه در سطح احتمال 1 درصد اختلاف معني‌دار مشاهده شد. ژنوتيپ شمارۀ 32 با ميانگين 1191/29 گرم وزن دانه در سانتي‌متر مربع بيشترين ميزان عملكرد دانه داشت. صفات شمار غلاف در بوته و شمار دانه در بوته بيشترين همبستگي (**0/57=r) با عملكرد داشتند. تجزيۀ رگرسيون گام‌ به‌گام، سه صفت شمار دانه در بوته، شمار دانه در غلاف و ارتفاع بوته با 51 درصد توجيه تغييرات به‌عنوان صفات تأثيرگذار معرفي كرد. تجزيۀ عليت نشان داد، صفت شمار دانه در بوته بيشترين اثر مستقيم (0/39-) روي عملكرد دارد. در ارزيابي بيماري، تأثير ژنوتيپ­، پاتوتيپ و اثر متقابل آن‌ها در سطح احتمال 1 درصد معني دار شد. ژنوتيپ‌ها در سه گروه مقاوم، متحمل و حساس قرار گرفتند. گروه مقاوم يازده ژنوتيپ، گروه متحمل چهار ژنوتيپ و گروه حساس بيست ژنوتيپ داشت. ژنوتيپ شمارۀ 20 بسيار مقاوم و ژنوتيپ‌هاي شمارۀ 30 و 32 بسيار حساس معرفي شدند.

This study was conducted to assess the relationship of some yield related traits and relative resistance to ascochyta blight disease in 36 Kabuli chickpea genotypes. Field trial was conducted in a simple lattice design with two replications and the genotypes resistance was assayed in a factorial experiment (factors include genotype and some disease pathotypes reported of Iran) based on randomized complete block desingn with three replications. Various phenological and morphological traits, yield, yield components and some of traits related to resistance were measured. Significant differences were showed between genotypes for number of empty pods, number of main branches and days to maturity at 5% and for yield, plant height and 100-kernel weight at 1% probability level. Genotype 32 with an average of 119.29 grams grain per square centimeter had the highest yield. The number of pods and number of seed per plant had the highest correlation(r=0.57**) with grain yield. Stepwise regression analysis introduced number of seeds per plant, number of seeds per pod and plant height with 51% justify changes as most effective traits. Path analysis result showed that the number of seeds per plant has the most direct effect (-0.39) on grain yield. In disease resistance assaying, Effects of genotypes, pathotypes and their interaction were significant at 99% probability. Cluster analysis set the genotypes into three groups; resistant, tolerant and sensitive. 11, 4 and 20 genotypes were placed in resistant, tolerant susceptible groups, respectively. Genotype 20 was highly resistant and genotypes 30 and 32 were identified as highly susceptible.