ارزيابي تأثير كودهاي شيميايي و دامي بر توليد خالص اوليه، تنفس خاك و بيلان كربن در بوم نظام زراعي گندم(.Triticum aestivum L) در شرايط آب و هوايي مشهد

Assessing Effect of Manure and Chemical Fertilizer on Net Primary Production, Soil Respiration and Carbon Budget in Winter Wheat (Triticum aestivum L.) Ecosystem under Mashhad Climatic Condition

اين مطالعه به منظور بررسي بيلان كربن و مطالعه اثر كودهاي شيميايي و دامي بر توليد خالص اوليه، تنفس خاك و بيلان كربن در گندم پاييزه (L. Triticum aestivum) در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه فردوسي مشهد در دو سال زراعي 90-1389 و 91-1390 انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل؛ 150 كيلوگرم نيتروژن (F1)، 250 كيلوگرم نيتروژن (F2)، كود دامي (M)، مخلوط كود دامي و 150 كيلوگرم در هكتار كود نيتروژن (F-M)، تيمار شاهد (C) و يك تيمار بدون گياه و بدون استفاده از كود، براي جداسازي تنفس هتروتروفي از تنفس خاك در نظر گرفته شد. آزمايش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار انجام شد. بيلان كربني در هر دو سال با استفاده از تكنيكهاي اكولوژيك برآورد گرديد. توليد خالص اوليه در تيمار F-M و F2 به ترتيب با 6294 و 6467 كيلوگرم در هكتار در سال اول و 6410 و 6260 كيلوگرم در هكتار در سال دوم به طور معني داري بالاتر از تيمارهاي ديگر بود و كمترين ميزان توليد خالص اوليه در دو سال آزمايش در تيمار شاهد با 2965 و 2740 كيلوگرم در هكتار به دست آمد. بالاترين نسبت ساقه به ريشه (6) نيز در تيمار F2 مشاهده شد و كمترين ميزان ساقه به ريشه در تيمار كنترل با 5/2 و 5/1 به ترتيب در سال اول و دوم به دست آمد. روند جريان دي-اكسيد كربن 250، 220، 200، 170، 160 و 55 ميلي گرم كربن در متر مربع در ساعت به ترتيب در تيمارهاي F-M، M، F2، F1 و تيمار بدون گياه به-دست آمد. بالاترين تنفس سالانه خاك و تنفس هتروتروفي خاك در تيمار M-F به ترتيب با 3257 و 1150 كيلوگرم كربن در هكتار در سال اول و 3310 و 1250 كيلوگرم كربن در هكتار در سال دوم مشاهده شد و كمترين ميزان تنفس خاك و تنفس هتروتروفي نيز در تيمار شاهد به ترتيب با 1878 و 745 كيلوگرم كربن در هكتار در سال اول و 1753 و 740 كيلوگرم كربن در هكتار در سال دوم آزمايش مشاهده گرديد. بيشترين ميزان توليد خالص اكوسيستم (NEP) در سال اول و دوم 5000 كيلوگرم كربن در هكتار بود كه در تيمار M-F حاصل شد و كمترين آن در هر دو سال مربوط به تيمار شاهد با 2065 و 1825 كيلوگرم كربن در هكتار در سال بود. توليد خالص بيوم (NBP) تنها در تيمارهايي كه كاربرد كود دامي داشتند مثبت بود و در بقيه تيمارها بيلان كربني منفي مشاهده شد، به طوري كه، بيشترين كاهش كربن در سال اول با 300 كيلوگرم كربن در هكتار و در سال دوم با 400 كيلوگرم كربن در هكتار در تيمار شاهد مشاهده شد و تيمار M با 1400 و 1200 كيلوگرم در هكتار افزايش سالانه كربن بالاترين توليد خالص بيوم را داشت. نتايج به دست آمده از اين آزمايش نشان داد كه در صورت برداشت از اندام هوايي گندم به شكل رايج براي جلوگيري از كاهش كربن آلي خاك كاربرد كود دامي ضروري مي باشد.

Introduction The imbalance between anthropogenic emissions of CO2 and the sequestration of CO2 from the atmosphere by ecosystems has led to an increase in the average concentration of this greenhouse gas (GHG) in the atmosphere. Enhancing carbon sequestration in soil is an important issue to reduce net flux of carbon dioxide to the atmosphere. Soil organic carbon content is obtained from the difference between carbon input resulting from plant biomass and carbon losses the soil through different ways including soil respiration. CO2 emission varies largely during the year and is considerably affected by management type. The goal of this investigation was to study the effects of application of manure and chemical fertilizer on CO2 flux and carbon balance in agricultural system. Materials and MethodsIn order to evaluate the carbon dynamics and effect of fertilizer and manure management on soil respiration and carbon budget for winter wheat، an experiment was conducted as a randomized complete block design with three replications in research field of Faculty of Agriculture of Ferdowsi University of Mashhad for two years of 2010-2011 and 2011-2012 . The experimental treatments were 150 and 250 kg chemical nitrogen (N1 and N2)، manure (M)، manure plus chemical nitrogen (F-M) and control (C). CO2 emission was measured six times during growth season and to minimize daily temperature variation error، the measurement was performed between 8 to 11 am. Chambers length and diameter were 50 cm and 30 cm respectively and their edges were held down 3 cm in soil in time of sampling so that no plant live mass was present in the chamber. Carbon budgets were estimated for two years using an ecological technique. Results and DiscussionThe net primary production (NPP) was significantly higher in the F2 and F-M treatments with 6467 and 6294kg ha-1 in the first year and 6260 and 6410 kg ha-1 in the second year، respectively. The highest shoot to root ratio was obtained in F2 and the lowest was observed in control plot with 5.1 and 5.2 for first and second years، respectively. The trend of CO2 flux as 250، 220، 200، 170، 160 and 155 mg C m-2 h-1 was gained in the F-M، M، F2، F1 and root-excluded plots، respectively. In general، manure treatments had the highest heterotrophic respiration. The highest of annual soil respiration and heterotrophic respiration were also in M-F treatment with 3257 and 1150 kgC ha-1 for the first year and 3310، 1250 kgC ha-1 in second year، respectively. The annual NPP was 5000 and 5000 kgC ha-1 year-1 for M-F، 5077 and 5100 kgC ha-1 year-1 in F1 and 2065 and 1865 kgC ha-1 year-1 for the control treatment in 2010 and 2011، respectively. The range of annual net biome production (NBP) in the fertilizer and control treatments ranged from -400 to -150 kg C ha-1 year-1، suggesting the loss of carbon in the field. On the other hand، NBP in the M was 1400 and 1200 kgC ha-1 year-1 in 2010 and 2011، respectively and the M-F was 1300 and 1100 kgC ha-1 year-1 in 2010 and 2011، respectively. ConclusionThe results of this experiment showed that in the wheat ecosystem، the carbon emission is higher than the carbon entry into the soil. The results also indicated that manure application in agro-ecosystems is a necessary approach to mitigate carbon losses in the winter wheat ecosystem and the results indicated a high correlation (> 0.9) between soil temperature and CO2 flux which was positive and exponential. Soil respiration increased under the influence of fertilizer treatments (both chemical fertilizer and manure) but، the main reason for the increased soil respiration under application of chemical fertilizers was autotrophic respiration. While both respiration of autotrophic and heterotrophic increased in manure treatment.