رهيافتي صورت‌گرايانه بر خطبه آفرينش طاووس در نهج‌البلاغه

Formalistic approach to the “creation of Peacock “sermon in Nahj al-Balagha

نقد فرماليستي يا صورت‌گرايانه از جمله نظريه‌هاي نقد ادبي در حوزه زبان­شناختي به‌شمار مي‌رود كه در اوايل قرن بيستم ميلادي در روسيه شكل گرفت. در مكتب فرماليسم ارزش يك اثر هنري تنها وابسته به شكل، فرم، چگونگي ساخت و ويژگي‌هاي ديداري‌اش است. فرماليست‌ها اثر ادبي را صرفاً با تكيه بر مسائل زباني چون وزن، قافيه، قالب، صامت، مصوّت، هجا، صور خيال و صنايع بديعي به‌صورت مستقل و مجزا مورد مطالعه قرار مي­دهند و به مسائل ديگري چون بافت فرهنگي، اجتماعي و... توجه كمتري دارند. در پژوهش پيش­رو خطبۀ آفرينش طاووس از ديدگاه فرماليست­ها مورد واكاوي قرار گرفته و جانب فرم، شكل و توازن اين خطبه با معنا مطابقت داده شده­است. نگارندگان با الهام از رهيافت­هاي مكتب فرماليستي، به تحليل نقش هر يك از عناصر يادشده در متن ادبي پرداخته و كوشيده‌اند تا روابط درون متنيِ خطبه را با كاركرد‌هاي ساختاري آن بيان كنند. يافته‌هاي پژوهش نشان مي­دهد كه توازن آوايي، نحوي، واژگاني، صورت‌هاي تشبيهي، استعاري و كنايي و كاربردهاي مجازي در تناسب كامل با معناي خطبه به ­كار رفته و همگي در تحقق هدف خطبه كه تبيين زيبايي آفرينش طاووس است، نقش ­آفرين بوده­ اند.

In 20th century,most text-oriented literary criticism had their roots in linguistic studies.Formalism,one of the most modern movement of the twentieth century, drew special attention to its “formal” features that is, to the qualities and internal relations of linguistic signs. Formalists highlighted the shape and form of the text to analyse the cohesion of literary text, therefore they paid less attention to historical context, the purpose of the work and poet’s life. In the present study, the sermon “creation the peacock” of “Nahj al-Balagha” is analyzed by using and inspiring perspective of formalist criticism to approach the balance between form and meaning and to analyze the important criteria of the text to approach Intertextual relations of the text and its structural functions. The findings of this study by using the balance between the phonetic, lexical, figurative, allusive statements, virtual applications and Defamiliarization of the full text of the sermon approaches the purpose of the sermon ,which is the beauty explanation of the creation of Peacock.