مطالعه تطبيقي نگاره هاي معراج حضرت محمد (ص) و نقاشي هاي عروج حضرت عيسي(ع)

Comparative study on The Miraj of Muhammad In Persian paintings and The Ascent of Jesus in Christian paintings

نگاره هاي با موضوع معراج حضرت محمد (ص) و عيسي (ع) از مهمترين آثار تصويري با مضمون ديني در نقاشي هاي ايراني و مسيحي است. هدف از بازگويي معراج اين دو پيامبر (ص) در قرآن علاوه بر تكريم و بزرگداشت شخصيت آنها، اشاره به گوشه اي از قدرت بي پايان الهي است. مهمترين مساله مشترك بين هر دو عروج اين است كه هر دو آن بزرگواران در بيداري و با جسم و روح به معراج رفتند. اين پژوهش بر اساس روش توصيفيِ تحليلي و با رويكرد تطبيقي و با استفاده از مطالعات كتابخانه اي و مشاهدۀ آثار، به بررسي نگاره هاي عروج حضرت محمد (ص) و عيسي (ع) از لحاظ عناصر تصويري و ساختاري مي پردازد تا ضمن شناسايي وجوه تشابه و تفاوت بين آنها، احتمال تاثير و تاثر آنها را از يكديگر مشخص نمايد. شناخت عميق از نگاره هاي معراج و كشف روابط و دامنه تاثير و تاثرات هنر اسلامي و مسيحي از اهداف اصلي تحقيق است. عدم توجه به نگاره هاي ديني و موضوعات مشترك در تاريخ هنر اديان انجام اين تحقيق را ضروري مي نمايد. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه تشابهات ساختاري و تصويري بين نگاره هاي معراج حضرت رسول اكرم (ص) و عروج حضرت عيسي (ع)، صرفا به دليل موضوع مشترك عروج نبوده، بلكه توجه به تاريخ متاخرتر برخي از نگاره هاي معراج پيامبر (ص) نسبت به نگاره هاي عروج عيسي (ع) احتمال تاثيرپذيري آنها از عناصر تصويري موجود در شمايل نگاري مسيحي را قوت مي بخشد. با وجود تاثيرپذيري اكثر معراج نگاره هاي ايراني از نقاشي هاي مسيحي، در مواردي نيز تاثيرگذاري نگاره هاي معراج به گونه اي متقابل در نقاشي هاي عروج حضرت عيسي (ع) هويدا مي شود، به گونه اي كه عناصر و نحوه چيدمان برخي از معراجيه ها در نمايش نحوه عروج مسيح (ع) نفوذ يافته است.

The Miraj (Night journey) of Muhammad and The Ascent of Jesus are of the most important themes of religious Persian and Christian paintings. In this paper, the main research question is” what visual and structural similarities are between ascension of Muhammad and Jesus paintings?’’ The main goal of this article is identify relations between Islamic and Christian arts. Expressing of ascent of two prophets in Quran indicate that they are The Greatness and remark on the Power of GOD. The most important common subject of their ascent is in awake and in body and soul. Methodology involved in this paper is analytical- comparative and its data is collected through library studies and observation of paintings. The results of this study show that although structural and visual similarities not only originated from somewhat common themes and belief in both religious cultures of Islam and Christianity, but also regard to date of most of the Miraj paintings, it is likely that they are influenced from Christian paintings. In spite of this fact, in some ascent of Jesus paintings, in composition of them, the effects of Persian paintings is seen therefore it is also possible that their painter are impacted by Iranian arts