چكيده فارسي :
بدون شك اروپاي معاصر منطقه‌اي با اكثريت سكولار است كه در آن سكولاريسم و توسعه تلفيق يافته اند. براي بسياري از اروپايي‌ها دين در حوزه عمومي مرتبط با جوامع نوظهور يا محافظه كار است در حالي كه از ديد آنها سكولاريسم معادل با مدرنيسم است و به عنوان جزيي ضروري از حكومت مدرن شناخته مي‌شود. به تازگي دعاوي كه دردادگاه‌هاي داخلي اروپا و دادگاه حقوق بشر اروپايي مطرح شده اند باعث بروز تنش‌هاي آشكاري در خصوص دين در حوزه‌هاي عمومي اروپا شده است.
در حالي كه ماده 9 كنوانسيون اروپايي حقوق بشر به هر كسي حق آزادي انديشه، عقيده و مذهب را مي‌دهد (البته مقامات داخلي كشورها ميتوانند محدوديت‌هاي خاصي را بر اين قوانين اعمال كنند)، دادگاه اروپايي حقوق بشر در مواردي كه بحث دين مطرح مي‌شود، در تعيين پارامترهاي اين حق رويكرد متفاوتي نسبت به مقامات داخلي اتخاذ كرده است. اين حقيقت، 35 سال پس از آغاز به كار دادگاه در سال 1993 و تا زماني كه نقض ماده 9 بروز نكرده بود مشخص نبود. راي دادگاه در مورد نقض ماده 9 بسيار مشكل زا شد. اين مشكل در راي دادگاه در مورد روسري و حجاب اسلامي بسيار بروز پيدا كرد. در پرونده اخير چنان بيان مي‌شود كه پوشيدن روسري با اصل برابري جنسيتي همخواني ندارد و مستقيما مخالف اصل سكولاريزم مي‌باشد.
با توجه به ماده 9 و حكم دادگاه در خصوص اين ماده، اين مقاله به ارزيابي روند در حال ظهور در دادگاه اروپا در مورد اسلام مي‌پردازد. بحث در مورد پرونده‌هاي مرتبط شامل داهلب عليه سوئيس، كارادومان عليه تركيه، ليلا سحين عليه تركيه، رفاه پرتيسي و ديگران عليه تركيه مي‌شود. همچنين پرونده‌هاي دادگاه‌هاي داخلي در اين حوزه از جمله پرونده روسري يك معلم در دادگاه قانون اساسي آلمان و پرونده آر عليه سرپرست و مدير دبيرستان دونبيگ در دادگاهي در انگلستان مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
اين مقاله همچنين قصد دارد استدلال‌هاي دادگاه اروپايي حقوق بشر، در زمينه‌هايي كه دين مطرح مي‌شود به خصوص در وضعيتي كه آن دين اسلام است از طريق تجزيه و تحليل دين در حوزه عمومي اروپا به چالش بكشد. در حقيقت شواهد روبه افزايشي وجود دارد كه اروپا در يك دوره‌اي قرار دارد كه به سمت رد سكولاريزاسيون پيش مي‌رود. اين واقعيتي است كه توسط دادگاه اروپايي حقوق بشر ناديده گرفته شده است.
چكيده لاتين :
Contemporary Europe is undoubtedly a largely secular region where the notion that secularism and ‘progress’ are intertwined has long held sway. Religion in the public sphere is, for many Europeans, associated with emergent or conservative societies, whereas secularism is equated with modernism and seen as an indispensable component of modern governance. Recently, both domestic and European Court of Human Rights (ECtHR) case-law has highlighted the obvious tensions that arise in the manifestation of religion in the European public sphere.
While Article 9 of the European Convention on Human Rights affords everyone the right to freedom of thought, conscience and religion (while allowing for certain limitations as imposed by domestic authorities), in matters related to religion, ECtHR has adopted a deferential attitude towards domestic authorities in the determination of the parameters of this right. This is reflected in the fact that it was not until 1993, some thirty-five years after the Court commenced operating, that a violation of Article 9 of the Convention was found. The Court’s jurisprudence on the Article is therefore somewhat troubling and nowhere is this more aptly illustrated than in the jurisprudence relating to the wearing of the Islamic headscarf. Recent case-law in fact suggests that in that the wearing of the headscarf is viewed both as being incompatible with the principle of gender equality and in direct opposition to the principle of secularism.
Through the lens of recent Article 9 jurisprudence, this paper will assess the trends emerging in the European Court’s consideration of Islam. Discussion of relevant cases will include Dahlab v. Switzerland, Karaduman v. Turkey, Leyla Şahin v. Turkey, Refah Partisi (The Welfare Party) and Others v. Turkey as well as analysis of cases occurring at the domestic level, most notably the Teacher Headscarf Case of the German Constitutional Court and the English decision of R (on the application of Begum (by her litigation friend, Rahman)) v. Headteacher and Governors of Denbigh High School.
This paper also seeks to challenge the ECtHR reasoning in the area of expression of religion (and particularly where that religion is Islam) by analysing the question of religion in the public sphere in the broader European context. There is in fact increasing evidence to suggest that Europe is undergoing a period of de-secularisation, a reality routinely ignored by the European Court of Human Rights.
