قابليت كشندگي اسانس حاصل از گل سه رقم مركبات روي حشرات بالغ شپشه آرد (Tribolium castaneum (Coleoptera: Tenebrionidae

Insecticidal effect of essential oil extracted from the flower of three citrus varieties against flour beetle Tribolium castaneum (Coleoptera: Tenebrionidae)

اسانس هاي گياهي، تركيباتي امن براي محيط زيست و براي سلامتي انسان هستند كه به دليل خاصيت حشره كشي، قابليت دارند تا در كنترل آفات مورد استفاده قرار گيرند. اين تركيبات به صورت سموم تدخيني، حشره كش هاي تماسي، دوركننده و بازدارنده تغذيه و ميزان تخم ريزي عمل كرده و رشد جمعيت حشره را تحت تاثير قرار مي دهند. در اين تحقيق سميت تدخيني اسانس حاصل از گل سه رقم مركبات شامل ترنج Citrus medica L. گريپ فروت C. paradisi L. و ليموي ليسبون C. lemon L.روي حشرات كامل شپشه آرد (Tribolium castaneum (Herbst مورد ارزيابي قرار گرفت. گل هاي رقم هاي مركبات مورد آزمايش از يك باغ سم پاشي نشده در شهرستان جهرم در ارديبهشت ماه 1393جمع آوري شدند. اندام هاي جمع آوري شده عاري از هر گونه بيماري و زردشدگي بودند و تا زمان خشك شدن در دماي ثابت نگهداري شدند. گل هاي جمع آوري شده در محيط سايه، روي يك پارچه خشك شده و سپس از آنها پودر تهيه شد. اسانس ها با استفاده از دستگاه كلونجر استخراج شدند. اين تحقيق در قالب طرح فاكتوريل بر پايه ي طرح كاملاً تصادفي در دماي 2 ±25 درجه سلسيوس و رطوبت نسبي 5 ±60 درصد و تاريكي در 5 غلظت و 5 تكرار انجام شد. تجزيه پروبيت داده هاي زيست سنجي با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. مقايسه ميانگين داده ها با آزمون LSD همين نرم افزار صورت گرفت. تلفات در هر تيمار پس از 24، 48 و72 ساعت شمارش و مقاديرLC50 و LC90 محاسبه گرديد. نتايج نشان داد با افزايش غلظت و زمان تيمار در مورد هر سه اسانس، ميزان مرگ ومير نيز افزايش يافت. بالاترين غلظت به كار برده شده (126 ميكروليتر بر ليترهوا) از اسانس هاي ترنج، گريپ فروت و ليموي ليسبون با گذشت 72 ساعت از زمان تيمار به ترتيب مرگ ومير 100، 100 و 72 درصدي را در حشرات كامل شپشه آرد ايجاد نمودند. ميزان LC50 اسانس هاي فوق در اين زمان به ترتيب 5/2، 9/4 و 11/8 ميكروليتر بر ليتر هوا برآورد شد. بر اين اساس بيشترين سميت مربوط به اسانس ترنج بود. نتايج به طور كلي نشان داد اسانس هاي به كار برده شده در اين تحقيق قابليت كشندگي بالايي روي شپشه آرد داشته و با انجام تحقيقات بيشتر مي توانند جايگزين مناسبي براي آفت كش هاي رايج مورد استفاده در انبارها باشند.