بررسي تأثير باكتري حل كننده فسفات، ورمي كمپوست و منابع فسفات بر رشد كاهو در يك خاك آهكي

Effect of phosphate solubilizing bacterium, vermicompost and phosphate sources on growth of lettuce in a calcareous soil

در سال­هاي اخير استفاده از منابع نامحلول فسفات به همراه كودهاي زيستي در خاك­ هاي آهكي به طور قابل توجهي افزايش يافته است. به منظور بررسي اثر باكتري حل كننده فسفات، ورمي­ كمپوست و منابع فسفات بر برخي ويژگي­ هاي رويشي كاهو (رقم فردوس)، آزمايشي به صورت فاكتوريل درقالب طرح پايه كاملاًتصادفي درسه تكرار و باسه عامل انجام شد. عوامل آزمايش شامل باكتري در دو سطح (با و بدون مايه تلقيح)، منابع فسفات در چهار سطح (شاهد، خاك فسفات معدن آسفوردي يزد، تري كلسيم فسفات، و سوپر فسفات تريپل به ميزان 25 ميلي­ گرم فسفر در كيلوگرم خاك)، ورمي ­كمپوست در دو سطح (شاهد و يك درصد وزني خاك) انجام شد. استفاده از كودهاي زيستي موجب افزايش وزن تر و خشك اندام هوايي كاهو به طور معنادار شد هرچند كه بر ارتفاع بوته كاهو اثر معناداري نداشتند. كاربرد خاك فسفات و تري كلسيم فسفات، به ترتيب موجب افزايش وزن خشك و وزن تر اندام هوايي كاهو گرديد. كاربرد سوپر فسفات تريپل، وزن تر، وزن خشك و ارتفاع بوته كاهو را به طور معنادار افزايش داد. كاربرد همزمان باكتري، ورمي­ كمپوست و منابع فسفات (به جز سوپر فسفات) موجب افزايش وزن تر، وزن خشك، تعداد برگ و غلظت فسفر كاهو شد. بطوركلي نتايج نشان داد كه كاربرد همزمان منابع نامحلول فسفات با كودهاي زيستي مي­تواند جايگزين مصرف كودهاي شيميايي فسفاته گردد.

Co-application of biological fertilizers and phosphate sources have greatly considered in calcareous soilsin recent years. In order to study the effect of phosphate solubilizing bacterium (PSB), phosphate sources and vermicompost on some growth characteristics of lettuce (cv. Ferdos), a greenhouse experiment was conducted with factorial arrangement in a completely randomized design with three replications and three factors. Factors consisted of two levels of phosphate solubilizing bacterium (Pseudomonas flouresence) (with and without inoculation), two levels of vermicompost (0 and 1% w/w) and four phosphate sources (control, rock phosphate, tricalcium phosphate (TCP) and triple super phosphate at 25 mg P kg-1 soil). Biological fertilizers significantly increased shoot fresh and dry weights (SFDW), but they didn’t have remarkable effect on lettuce height. Application of rock phosphate and tricalcium phosphate (TCP) increased dry and fresh weight, respectively. Application of triple super phosphate significantly increased SFDW and lettuce height. Co-application treatments of bacterium, vermicompost and phosphate sources (except super phosphate) significantly increased SFDW, leave numbers and phosphorus concentration of lettuce. Overall, the results indicated that phosphorus chemical fertilizers can be replaced by co-application of insoluble phosphate and biological fertilizers.