بررسي قول به قِدم نفوس ناطقۀ انساني در سنجش با آيۀ ميثاق (عالم ذر) با تأكيد بر ديدگاه علامه طباطبايي(ره)

A Review of Belief in the Eternity of Human Rational Souls in comparison and contrast with the Verse of Covenant (World of Pre-material existence), With Emphasis on Allamah Tabatabaii's View

نفس ناطقۀ انساني يا «روح» همواره مورد توجه و مطالعۀ بسياري از دانشمندان قرار گرفته است. نحوۀ پيدايش نفس ناطقه از مسائل اصلي در باب نفس ناطقه انساني است. مقالۀ پيشِ رو به اين مسئله پرداخته كه آيا آيۀ شريفۀ «ميثاق» مي‌تواند تأييدي بر قِدم نفوس ناطقه انساني باشد؟زيرا طبق آيۀ شريفۀ «ميثاق» خداوند از فرزندان آدم - پيش از اين‌كه به دنياي مادّي بيايند - بريگانگي خويش پيمان و اِقرار گرفته است و فرزندان آدم بر اين توحيد اِقرار كرده‌اند. سپس به صلب حضرت آدم(ع) بازگشته‌اند. دربارۀ معناي آيۀ «ميثاق» سه قول گفته شده است كه عبارتند از: اثبات عالم ذَر‌‌، پيمان فطري از انسان در همين دنيا و وجود جمعي نفوس نزد خداوند كه در مرتبه‌اي قبل از عالم دنياست. در مقام داوري و پاسخ به پرسش پيش‌گفته، مي‌گوييم: قول اول كه با قِدم نفوس سازگار است با ضرورت عقل و ظهور آيۀ مخالفت دارد و به تناسخ باطل منجر مي‌شود. قول دوم نيز با سياق آيۀ «ميثاق» سازگاري ندارد و مستلزم اين است كه آيه را بر معناي مجازي حمل كنيم. به اين ترتيب، آيۀ «ميثاق» - در نظر علامه طباطبايي(ره) - نمي‌تواند تاييدي بر قِدم نفوس ناطقه باشد‌‌، بلكه مقصود اين است كه نفوس در مرتبه‌اي پيش از عالم دنيا در نزد خدا و به‌وجود جمعي حضور داشته‌اند و پروردگار را در ربوبيت مشاهده كرده‌اند و اين مشاهده از طريق نفس خودشان بوده است و حمل آيۀ شريفه برقول علامه طباطبايي(ره)هم تاحدي بعيد به نظرمي رسد.

The human rational soul or spirit has always been a topic of consideration and research for many scholars. One of the basic issues about the human rational soul is how it is created. The present paper addresses the question as to whether the noble Quranic verse of "covenant" can approve the pre-material existence of the human rational soul; because according to the verse, God has taken a promise and acknowledgement from human beings, testifying to His oneness before they have descended to this world and they have acknowledged this oneness; they have then been returned to the loin of Prophet Adam. There are three views about the meaning and interpretation of the verse of "covenant" that are as follows: as a proof for the world of pre-material existence; taking innate covenant from man in this world; and the collective existence of souls before God, which occurred in a stage before this world. To evaluate, judge and answer the aforementioned question, the author believes that the first view which corresponds with the eternity of souls, contradicts intellectual necessity and the apparent meaning of the verse, and results in reincarnation, which is null and void. The second view also contradicts the context of the verse and forces us to attribute a metaphorical meaning to the verse. Thus, according to Allamah Tabatabaii, , the verse cannot validate the pre- material existence of rational souls; rather, it means that souls were collectively present before God before this world andexperienced God in His divinity and , this experience was through their own soul; to a certain extent, it seems improbable toattribute the noble verse to Allamah Tabatabaii's view.