دگرگوني سنايي و دگرگوني غزل پارسي

يكي از شاعراني كه مايه ي دگرگوني در سروده هاي ارجمند پارسي، به خصوص قالب غزل، گرديد، حكيم ابوالمجد مجدود ابن آدم متخلـّص به «سنايي» است. در اين پژوهش، ابتدا به وضعيّت غزل در روزگار پيش از دگرگوني سنايي مي پردازيم و مي بينيم كه غزليّات اندك آن دوران، با توجّه به حال و هواي زمانه، گاه متوجّه معشوق مادينه و گاهي متمركز بر معشوق پسر، با توصيفات و كلماتي زننده، است. سپس به روزگاري مي رويم كه سنايي دگرگون شده و در تحوّل غزل پارسي اثرگذار ظاهر مي شود؛ آن گونه كه مفاهيم و مضاميني نو در اشعار مي آفريند كه سبك غزل، تا حدي، از دوره ي قبل، فاصله مي گيرد. سپس از تأثيرات اين سراينده ي بزرگ بر درونمايه ي اشعار پس از خود، سخن به ميان مي آيد. آنگاه در بخش پاياني، مقايسه ي تطبيقي اشعار شاعر گرانمايه ي غزنه، از نظر ساختار و مفهوم با سه شاعر بزرگ گونه ي عرفاني ادبيّات، يعني مولانا، عطــّار و حافظ بيان مي شود.