اقتدار مدني روحانيت و چالش هاي نوين آن

Civil Authority of Clericalism and its Modern Challenges

روحانيت از اين جهت كه سازماني شكل گرفته بر پايه يكي از نيازهاي اصلي اجتماعي، يعني نياز به دين است، يكي از نهادهاي جامعه مدني و البته قدرتمند ترين آنها در ايران به شمار مي آيد. كارويژه ذاتي اين نهاد، فهم دين، تبليغ و ترويج دين و اجراي مناسك آن است كه البته در شرايط خاص تاريخي، ممكن است وظايف تاريخ مندي بدانها اضافه كند. نهادهاي مدني به عنوان واحدهاي تشكيل دهنده جامعه مدني، در مقابل نهادهاي سياسي مطرح مي شوند. وجه اصلي متمايز كننده آنها اين است كه «كنش جمعي» خود را بدون اجبار و آمريت سياسي سامان مي دهند؛ ازاين رو، مدنيت سازماني مثل روحانيت، از يك سو در گرو سياسي نشدن و حفظ استقلال آن از حاكميت سياسي و از سوي ديگر، حفظ اعتبار و كارآمدي آن در جامعه اسلامي است. با اين همه، در سال هاي پس از پيروزي شكوهمند انقلاب اسلامي و ورود روحانيت به برخي از اركان حكومت اسلامي، به وجه مدني اين نهاد آسيب رسيده و از توانمندي آن در چنين حوزهاي كاسته شده است. اين مقاله بدون اينكه تاكيدي بر لزوم بازگشت روحانيت به كاركردهاي سنتي خود داشته باشد و به حضور خود در حكومت اسلامي پايان بخشد، تنها مي كوشد عوامل تقليل دهنده اقتدار اجتماعي روحانيت را طي چند دهه اخير تحليل كند. اينكه اين عوامل كدام اند و چگونه توانسته اند مدنيت اين نهاد را تحت الشعاع قرار دهند، پرسش هايي است كه اين مقاله درصدد بررسي آنهاست.

Clericalism is considered as one of the institutes of civil society and the most authoritative in Iran because it is a developed organization based on one of the main social needs that is the religion. The main function of this institute is the comprehension of religion, propagation of it and performing its rituals. Moreover, in the specific historical conditions, it is added some history-wise duties to it. The civil institutes as the components of civil society are stated beside the political institutes. The main distinguishing aspect is that organizational civility like clericalism depends on not being political and keeping its independence from political sovereignty on one hand and on the other hand preserving its validity and efficiency in the Islamic community. Nevertheless, during the years after the glorious victory of Islamic revolution and the involvement of clergymen in some principles of Islamic government, its civil aspect has been affected and its efficacy has decreased in this very domain. This article is to merely analyze the decreasing elements of social authority of clergymen during the recent decades without putting emphasis on the necessity of clergymen revisiting their traditional functions and terminating their presence in the Islamic government. The article is to investigate these elements and their way of shedding light on the civility of this institute.