كليدواژه :
انسجام آوايي , نظم آهنگ , ضرب آهنگ , موسيقي دروني , توازي , تكرار
چكيده فارسي :
ريتم يا ايقاع به مثابه قاعده اي است كه هر كار ادبي و هنري بر آن استوار است و در قرآن كريم به عنوان نمونه والاي ادب به صورت برجسته وجود دارد و از ويژگي هاي برجسته سبك بياني قرآن كريم، موسيقي دار و آهنگ خيز بودن تعبيرات آن است؛ به گونه اي كه در واج ها و واژگان آن احساس حيات مي شود و ضرب آهنگي حساب شده بر جريان سخن حاكم است كه افزون بر هم آوايي و زيبايي، همگام با معنا در حركت است.
مساله اين پژوهش آن است كه قرآن كريم از چه ابزارهايي جهت ساخت اين ضرب آهنگ منحصر به فرد استفاده كرده است و چه عواملي آن را آهنگين ساخته است؟ اين مقاله مي كوشد تا عوامل به وجود آورنده ضرب آهنگ را در قرآن بيابد و در اين راستا، پس از واكاوي اين اصطلاح در مباحث ادبي و آوايي، پنج عنصر نظام، توازي و توازن، تناسب، تكرار و تغيير را به عنوان مهم ترين عوامل پديدآورنده ضرب آهنگ قرآني، معرفي و تحليل و تطبيق مي كند. در اين ميان فاصله قرآني نقشي مهم در هماهنگ سازي آيات دارد و وجوه گوناگوني از عوامل نظم آهنگ را در خود نهفته دارد.
در برداشت مشهور، موسيقي قرآن از نوع دروني است، نه بيروني كه دستاورد وزن و قافيه است و ايقاعات قرآن از نوع پيشرفته آن است كه روابط ميان عناصر آن حسي عقلي است و دريافت كننده نيازمند مرتبه اي از پختگي عقلي و فرهنگي است.
چكيده لاتين :
Rhythm or īqā‘ is a rule on which every literary or artistic work is based and it stands out in the Qur’an as a sublime literary example. One of the outstanding features of the Qur’an’s expressive styles is its harmonious and rhythmic changes, in such a way that one feels liveliness in its phonemes and words and a well-calculated rhythm rules over the course of speech, which, besides its harmony and beauty, it moves along with the meaning.
This research is intended to figure out what tools the Qur’an has used to make this exclusive rhythm and what factors have made it harmonious. The article tries to find the factors creating rhythm in the Qur’an. Furthermore, after exploring into this term in literary and phonetic discourses, it introduces, analyzes, and compares five elements of phonetic system, balance and equilibrium, proportion, recurrence, and alteration as the most important factors creating the Qur’anic rhythm. Accordingly, the Qur’anic interval has a significant role in harmonizing the verses and incorporates various aspects of the rhythm’s factors.
According to a generally accepted view, the music of the Qur’an is of an internal type and not external, which is the outcome of cadence and rhyme; and the Qur’an’s rhythms are of the advanced type as the relations between its elements are sensual-rational and the perceiver is to enjoy a certain level of intellectual and cultural maturity.
