كليدواژه :
رودكي , اخلاق , حكمت , شادخوارگي , ادبيّات تعليمي
چكيده فارسي :
ادبيات تعليمي يكي از مهم ترين انواع ادبي است. اين نوع ادبي در پي استوار كردن و تقويت صفات مطلوب و تلاش براي حذف و نكوهش صفات ناپسند در مخاطب عام است. نگرش هر شاعر درباره اين صفات، نقش برجسته اي در كيفيت بيان و انتقال اين مضامين به مخاطبان دارد؛ البته اين موضوع با توجه به شرايط دروني و محيط پيرامون هر شاعر متفاوت است. بنابراين مي توان گفت ادبيات تعليمي، نتيجه و برآيند تثبيت مضامين غنايي و نسبت دادن عنوان خوب و بد به تجربه هاي دروني فردي است. در اين پژوهش، مضامين تعليمي در چارچوب تحليل و دسته بندي شواهدي از ديوان رودكي، با عنوان خنياگر و ترانه سرايي بنام و شايسته، در دو بخش اصلي امر به معروف و نهي از منكر بررسي مي شود. در نتيجه بررسي اندكي از سروده هاي رودكي كه اينك در دسترس است، مي توان دريافت اين شاعر بيشتر مي كوشد تا احساسات و شيوه درك خود را از محيط پر آشوب زمانه اش نشان دهد. رودكي در باور عام انساني شاخود را از محيط پر آشوب زمانه اش نشان دهد. رودكي در باور عام انساني شادخوار و دم غنيمتي بوده است، اما در واقع اندوهي حزن آلود از اشعارش دريافت مي شود كه برخاسته از خردورزي است. سعادتمندي مهم ترين نگراني و مشغوليت فكري رودكي است. در نظر او تنها راه سعادتمندي، آراستگي به دانش، حكمت و اخلاق، آن هم در جامعه اي اخلاق مدار و خردمند است. بنابر اين مضامين تعليمي نزد رودكي در جايگاه پدر شعر فارسي و شاعر تيره چشم روشن بين، گاهي رنگي غنايي و هنرمندانه مي يابد و مانند مطربان شادي آفرين مي شود و گاهي مانند اندرزهاي پدرانه، جنبه مصلحانه و اجتماعي مي يابد.
چكيده لاتين :
Didactic literature - as one of the most significant literary genres - is
established to either consolidation and strengthening of desirable traits or
condemnation and attempts to remove unpleasant attributes in the general
audience. The attitude of each poet about these traits has a prominent role
in induction quality of the themes to the audience, which is perhaps
different or even contradictory depending on the mental conditions and
environment of each poet; based on which, didactic literature is capable
to be considered as the result of the consolidation of lyrical themes and
labeling the mental experiences as Devine or devil. In this article, we
have studied educational themes in the framework of analysis and
categorization of evidence from Divan Rudaki, as a well-known chanting
and songwriting, into two major parts of enjoining good and forbidding
wrong to indicate that in a few ofRudaki's poems that are now available,
he seeks even more to emulate his feelings and attitudes from his
tumultuous temporal environment. In spite of the general belief that
Rudaki was a humble, hilarious and quirky person, in fact, grim grief and
rationality are apparent in his poems. Rudaki's most important concern is
happiness, and the only path to happiness in his view is the adornment to
knowledge, wisdom and ethics, all of which in an ethical and wise
society. Therefore, didactic themes in Rudaki's poetry - as "father of
Persian poetry" and "the poet of less insight but more enlightenment" -
are all ordered in the both manners either artistic lyrical like a cheerful
musician, or compassionate and social such as a paternal advice.
