بررسي صفات مورفولوژيكي جمعيت‌هاي گياه دارويي بومادران (Achillea millefolium L.) در فواصل مختلف آبياري

Effects of irrigation intervals on morphological characteristics of different Achillea millefolium L. populations

به‌منظور بررسی اثر فواصل آبیاری بر صفات زراعی جمعیت‌های وحشی بومادران (Achillea millefolium L.)، آزمایش فاكتوریل در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع كشور در سال 1391 و 1392 اجرا شد. فاكتورهای مورد آزمایش شامل فواصل آبیاری (7، 14 و 21 روز) و 19 جمعیت وحشی بومادران بود. ولی از آنجایی كه در فاصله آبیاری 21 روز بسیاری از گیاهان از بین رفتند، فاصله آبیاری 21 روز از آنالیزها حذف گردید و مقایسه‌ها با دو فاصله آبیاری 7 و 14 روز ادامه یافت. نتایج حكایت از اثر معنی‌دار (≤0.05) عوامل دور آبیاری و جمعیت بر صفات قطر گیاه، ارتفاع گیاه، تعداد ساقه گل‌دهنده، قطر گل‌آذین، تعداد گل و زمان كامل شدن گل داشت. نتایج نشان داد كه با افزایش فاصله كم‌آبیاری از 7 روز به 14 روز، قطر، ارتفاع گیاه و قطر گل‌آذین كاهش یافته؛ تعداد گل‌آذین افزایش یافته و گلدهی و تكمیل دوره رشد در اغلب جمعیت‌های مورد مطالعه تسریع شد. 19 جمعیت بومادران در سه خوشه گروه‌بندی شدند كه جمعیت‌های خوشه I، ارتفاع و عملكرد گیاه بیشتری داشته و در زمان طولانی‌تری به گلدهی كامل رسیدند. در حالی‌كه جمعیت‌های خوشه III، قطر گیاه، قطر گل‌آذین، تعداد ساقه گل‌دهنده و تعداد گل‌آذین بیشتری داشته و در زمان كوتاه‌تری به گلدهی كامل رسیدند كه نشان‌دهنده توان تولید مطلوب جمعیت‌های بومادران این خوشه در شرایط نیمه‌خشك می‌باشد.

In order to investigate the effects of different irrigation intervals on morphological characteristics of different Achillea millefolium L. populations, an experiment was conducted at the experimental field of Research Institute of Forests and Rangelands during 2012 and 2013. Three irrigation intervals (7, 14 and 21 days) and 19 A. millefolium populations were compared in a factorial experiment based on a complete randomized block design with three replications. As many plants were lost in irrigation interval of 21 days, comparison was continued with irrigation intervals of 7 and 14 days. Results showed that irrigation intervals and population origins had significant effects (P≤0.005) on the plant height, crown diameter, stem number, dry matter yield (g plant -1 ), flower diameter, flower number and flowering time. In almost all populations the plant height, crown diameter and flower diameter decreased, whereas flower number per plant and the full flowering time increased in irrigation interval of 14 days. The 19 populations were grouped into three clusters. Populations in the cluster I had higher plant height, yield and flowering time. Populations in the cluster III showed higher crown diameter, flower diameter, stem number and flower number, and shorter full flowering time. These results indicated that populations in the cluster III had favorable potential production in semi-arid regions.