بررسي ناهمگني مكاني عملكرد اكوسيستم مرتعي ناشي از شدت‏هاي مختلف چرا و جهت‏هاي جغرافيايي

An investigation on spacial heterogeneity of rangeland ecosystems function caused by different grazing intensity and geographical aspects

پایش، به مشاهدات منظم و طولان مدتی گفته می‌شود كه موجب تشخیص زودهنگام تغییرات، ارزیابی و پیشگویی آنها شود. ویژگی‌هایی كه تاكنون در علوم منابع طبیعی مورد پایش قرار گرفته‌اند غالباً محدود به تركیب و ساختار پوشش گیاهی بوده‏اند و عملكرد اكوسیستم كمتر مورد توجه بوده است. روش تجزیه‏وتحلیل عملكرد چشم‏انداز (LFA) یك روش پایش عملكرد اكوسیستم‌هاست كه به پایش عملكرد چشم‌انداز طی زمان و یا در طول مكان می‏پردازد. تحقیق پیش‏رو به بررسی اثر شدت چرا (چرای سنگین، چرای متوسط و عدم چرا) و همچنین جهت جغرافیایی بر عملكرد اكوسیستم محدوده سد طرق مشهد می‌پردازد. بر اساس روش مورد استفاده در این مطالعه، لكه‏های موجود در منطقه چهار گروه لكه به نام‌های بوته‏ای، گندمی، فورب و سنگ و چهار گروه فضای بین لكه‌ای به نام‌های خاك لخت، خاك پوشیده از سنگ و خاك با پوشش توام قطعات سنگی و لاشبرگ تشخیص داده شدند. نتایج مقایسه‏ی سه سایت از نظر هر سه پارامتر عملكردی روش LFA (پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصرغذایی) نشان داد افزایش شدت چرا به طور معنی‏داری منجر به كاهش عملكرد اكوسیستم مورد مطالعه شده است به نحوی كه مقدار H به‏دست آمده از آزمون كروسكال والیس برای آن‏ها به ترتیب18.86، 12.08 و 17.17است كه در هر سه حالت از مقدار كای اسكور جدول بیشتر است. همچنین مقایسه‌ی انواع لكه‏ها و فضاهای بین لكه‏ای (8گروه) با یكدیگر نیز نشان داد كه بین این گروه‏ها نیز تفاوت عملكردی معنی‏داری وجود دارد. از این منظر لكه‌های فورب و گندمی در بیشتر سایت‌ها دارای بالاترین عملكرد و لكه‏های سنگ و فضای بین لكه‏ای خاك لخت در بیشتر سایت‌ها دارای كمترین عملكرد بودند. مقایسه‌ی جهات گروه‌بندی شده یعنی شمالی-غربی با جنوبی-شرقی نیز نشان داد گروه شمالی-غربی از نظر هر سه پارامتر عملكردی دارای امتیاز بالاتری از گروه جنوبی-شرقی است.

-