اثرات هجوم گياه سنبله نقره‌اي (Stachys byzantina) بر پوشش گياهي در برخي آشفتگي‌هاي محيطي (مطالعه موردي: مراتع ييلاقي واز چمستان، استان مازندران)

The Effects of Stachys byzantina invasion on vegetation under some environmental disturbances (Case study: Vaz Chamestan Summer Rangelands, Mazandaran province)

گونه سنبله نقره‌ای (Stachys byzantina) یكی از مهمترین گیاهان زیادشونده در مراتع دامنه شمالی البرز در استان مازندران است. هدف از این مطالعه بررسی اثرات هجوم این گیاه بر پوشش گیاهی در مهمترین آشفتگی‌های محیطی ایجاد شده در مراتع ییلاقی منطقه واز چمستان در استان مازندران است. نمونه‌برداری پوشش گیاهی در منطقه قرق و مراتع تحت هجوم كه شامل دیمزار رها شده، چرای متوسط و چرای شدید بوده انجام شد. پوشش گیاهان مرتعی و ویژگی‌های گونه سنبله نقره‌ای در امتداد ترانسكت و در پلات‌های یك متر مربعی اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد كه ویژگی‌های كمی مربوط به گونه سنبله نقره‌ای در دیمزار رها شده و مراتع با چرای متوسط از مقدار عددی بیشتری برخوردار بوده است. آشفتگی ناشی از تغییر كاربری و چرای دام به همراه هجوم گیاه سنبله نقره‌ای كاهش معنی‌داری درصد تاج پوشش چندساله‌ها، پهن‌برگان علفی و گندمیان چندساله را از قرق به چرای سنگین و دیمزار رها شده در پی داشت. افزایش معنی‌دار درصد تاج پوشش یكساله‌ها، پهن‌برگان علفی و گندمیان یكساله در دیمزار رها شده مشاهده شد. درصد تاج پوشش گیاهان چند ساله و میزان تولید پهن برگان علفی رابطه منفی معنی‌داری با درصد تاج پوشش و تراكم گیاه سنبله نقره‌ای داشتند. در آنالیز چند متغیره تركیب پوشش گیاهی مراتع منطقه تغییر معنی‌داری را بواسطه افزایش حضور گیاه سنبله نقره‌ای داشته كه به صورت كاهش حضور گیاهان خوشخوراك مرتعی بوده است.

     Stachys byzantina is one the major increaser species in rangelands of north face of Alborz Mountain in Mazandaran province. The purpose of this study was to assess the effects of its invasion on vegetation under some disturbances in Vaz Chamestan summer rangelands in Mazandaran province. Vegetation sampling was carried out in exclosure, and invaded rangelands including abandoned dryland, moderate grazing and heavy grazing sites. The vegetation and some characteristics of Stachys were sampled in 1 m2 quadrates along transects. The results showed that Stachys byzantina had greater quantities in abandoned dryland and rangelands under moderate grazing. The cover percentage of total perennials, perennial grasses and forbs significantly reduced from exclosure to heavy grazing and abandoned dryland. Total annuals plants, annual grasses and forbs significantly increased in abandoned dryland. A significant negative correlation was found between cover percentage of perennials and the cover and density of Stachys byzantina. Moreover, the forage production of forbs was negatively correlated withthe cover and density of Stachys byzantina. Multivariate analysis showed that species composition significantly changed under invasion, showing a reduction for palatable species.