بررسي «سوژه» و «ديگري» در برخي اشعار ريتا عودة از منظر نقد روانكاونه‌ي ژاك لاكان

The “Subject” and “Other” in some poems of Rita Odeh according to Jacques Lacanיs psychoanalytical criticism

ژاك لاكان با پیوند روانكاوی پست مدرن و زبانشناسی نظریه‌ی ناخودآگاه زبان و متن را مطرح نمود. وی مراحل رشد «سوژه» را با گذر از «نظم خیالی» و «آینه‌ای»، «نظم نمادین» و «نام پدر» و «امر واقعی»، از طریق زبان و «دیگریبزرگ» و «كوچك» معرفی و تحلیل می‌كند. در این روند شعر و هنر جایگزین «حس فقدان» می‌شود. ریتا عودة شاعر و سوژه‌ای است كه هویتش را در ارتباط با «دیگری» و گذر از این مراحل بازسازی می‌كند تا این هویت را بر تمامی احتمالات ممكن تحمیل كند. در این راه زبان ناخودآگاه «سوژه» همان «دیگری بزرگ» است كه گاه وی را فراتر از «نظم نمادین» (قوانین اجتماعی و فرهنگی) می‌برد. این «دیگری بزرگ» از نظر لاكان در نتیجه‌ی ناخودآگاه، «میل» و «فقدان سوژه»، خالق هویتی سیال و چند پاره خواهد بود كه در شعر ریتا عودة بازنمایی می‌شود. مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی «سوژه» و «دیگری» در برخی اشعار ریتا عودة می‌پردازد، شاعری كه در خاورمیانه و فلسطین زندگی می‌كند و به عنوان یك شاعر زن، شاهد چالش هویت، گسست، یكپارچگی، ناامیدی و بازسازی هویت در شعر وی هستیم. كل این روند در ارتباط مستقیم با «دیگری» جریان پیدا می‌كند، به همین دلیل می‌توان براساس نظریات ژاك لاكان نحوه‌ی تولد «سوژه»، «فاعل شناسا» و «حضور دیگری» و «حس فقدان» را در اشعار وی لمس كرد.

Jacques Lacan linked postmodern psychoanalysis with linguistics and proposed an unconscious language theory. He introduced and analyzed the stages of “subject” development through language and “other” and “little other” based on the “imaging order”, a“mirror” stage, the symbol or name of “father” and “the real”. In this process, poetry and art are replaced by a “sense of lack”. Rita Odeh is a poetess who reconstitutes her identity in relation to “other” and, by transition from this stage, she imposes her identity on all the possibilities. The unconscious language of the subject is a kind of the Other that takes the symbolic order (social and cultural rules) beyond himself. According to Lacan, Other creates fluid and splits identity through the unconscious, desire and lack. That is represented in the poetry of Rita. This article studies some of Rita’s poems in a descriptive and analytical way. The poetess lives in the Middle East, Palestine; hence her poems are fraught with such issues as identity challenges, split, integrity, hopelessness and identity reconstruction. The entire process is associated directly with other. For this reason, based on the theories of Jacques Lacan, one can feel the way the subject and the other and the sense of lack are created in her poems.