نشست زمين در دشت منوجان ( جنوب استان كرمان ) : عوامل، اثرات و پهنه‌بندي

Ground Subsidence in Manujan Plain South of Kerman Province: Causes, Consequences and Hazard Zoning

اين مقاله پديده نشست زمين در دشت منوجان را مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين دشت با وسعت حدود 500 كيلومترمربع در محدوده عرض جغرافيايي شمالي ´20و ˚27 تا ´35 و ˚27 و طول جغرافيايي شرقي ´30 و ˚57 تا ´40 و ˚50 ، در جنوب استان كرمان قرارگرفته است و در بخش‌هايي از آن نشست زمين به‌صورت پيدايش شكاف‌هاي نسبتاً فراوان تظاهر پيداكرده است. در اين مطالعه، ابتدا با انجام بررسي‌هاي صحرائي محدوده‌هاي داراي شكاف شناسايي و با GPS و كمپاس نقشه‌برداري شدند. سپس بر اساس شواهد صحرايي و شواهد زمين‌شناختي، زمين فيزيكي، زمين ريخت شناسي و آب زمين شناسي مشخص شد كه نشست زمين به علت متراكم شدن رس‌ها ناشي از افت سطح آب‌هاي زيرزميني صورت گرفته است كه خود معلول حفر تعداد زيادي چاه و پمپاژ بيش از حد آب زيرزميني است. در نهايت، بر اساس اين يافته‌ها نقشه پهنه‌بندي خطر متشكل از واحدهاي پرخطر (داراي شكاف)، با خطر متوسط (مستعد به ايجاد شكاف)، كم‌خطر (كمتر مستعد به ايجاد شكاف) و بدون خطر ( نا مستعد براي ايجاد شكاف) تهيه گرديد. اين نقشه مبناي مناسبي براي مقابله با اين خطر و كاهش ريسك آن مي‌باشد. لازم است سازه‌ها در محدوده‌هاي پرخطر و خطر متوسط در برابر نشست زمين مقاوم ساخته شوند. البته در صورت جلوگيري از ادامه افت سطح آب‌هاي زيرزميني، ممكن است بتوان جلوي ايجاد شكاف در واحد با خطر متوسط را گرفت. در مجموع، كاربرد مهم نقشه پهنه‌بندي حاصله در پروژه‌هاي عمراني و كاربري زمين مي‌باشد.

This paper deals with the ground subsidence phenomenon in Manujan Plain. This plain, with an area of about 500 Km2, lies at 27˚, 20ˊ to 27˚, 35ˊ northern latitude and 57˚,30ˊ to 57˚,40ˊ eastern longitude at the south of Kerman Province and ground subsidence is expressed in parts of it as numerous ground fissures. In this study, firstly, fissure-containing areas of this plain were identified and using GPS and compass sets, they were mapped out. Afterwards, considering field, geological, geophysical, geomorphological and hydrogeological evidence, it became evident that ground subsidence and creation of fissures has taken place as a result of dehydration and compaction of formerly-wet clays due to water table dropping which itself is considered as the outcome of drilling numerous wells and groundwater over-abstraction. And, finally, considering the above-mentioned findings, the hazard zoning map was prepared which includes high-hazard zone (fissure-containing area), medium-hazard zone (areas susceptible to creation of fissures), and low-hazard zone (areas less susceptible to creation of fissures). This map is considered as a useful base for coping this hazard and reducing its risk. The structures must be hazard-resistant in high- and medium-hazard zones. Conceivably, if water table dropping is prohibited, it is possible to preclude the creation of new fissures in medium-hazard zone. In all, the major applied aspects of the presented zoning map would be in engineering projects as well as in land use planin.