كارايي شاخص‌هاي ژئومورفومتري شبكه زهكشي جهت ارزيابي تكتونيك فعال در حوضه‌هاي باغرود، بوژان ،زاوين و سررود در شمال شرق كشور

Efficiency of Indicators to Geomorphometry Drainage Basins for Evaluate the Tectonic Active Baghrod Basins, Bojan, Zavin and Sarrod of North East Ira

چكیده اندازه‌گیری‌های كمّی عوارض زمین این امكان را به ژئومورفولوژیست‌ها می دهد، تا با اعمال شاخص-های ژئومورفولوژیكی بر عوارض سطح زمین، نقش تكتونیك‌ فعال را در تغییر شكل چشم‌اندازها بررسی كنند. استفاده از شاخص‌های ژئومورفومتری برای تعیین و تشخیص تكتونیك‌های فعال دارای اهمیت زیادی است. واحد زمین شناسی كپه داغ -هزار مسجد و آلاداغ – بینالود از پویا‌ترین و فعالترین واحد-های زمین‌شناسی ایران محسوب می‌شود. در این تحقیق چهار حوضه باغرود و بوژان در زون آلاداغ بینالود و حوضه‌های زاوین وسررود در زون ساختمانی كپه داغ -هزار مسجد جهت ارزیابی تكتونیك فعال انتخاب شد. به این منظور از شاخص‌های ناهنجاری سلسله مراتبی(∆a) ، تراكم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga)، شاخص انشعابات(R)، شاخص زاویه برخورد(CA)، شاخص درصد عدم تقارن حوضه (PAF) و شاخص تضاریس جبهه كوهستان (Smf) استفاده شد. بدین ترتیب از نظر شاخص ناهنجاری سلسله مراتبی حوضه‌های سررود و بوژان به ترتیب با مقادیر948/1و841/1دارای بیشترین مقدار Δa می‌باشند، در مورد شاخص R حوضه سررود با 176/2و زاوین با 891/1دارای بیشترین میزان R و حوضه‌های باغرود با872/1 و بوژان با 573/1كمترین مقادیر R را به خود اختصاص دادند. با محاسبه زاویه متوسط آبراهه‌ها مشخص شد حوضه آبخیز زاوین 73/67 درجه‌، حوضه سررود 29/59، حوضه بوژان 74/58 و حوضه باغرود 09/56 درجه است كه مقادیر بالای زاویه آبراهه ها در حوضه های زاوین و سررود نشاندهنده‌ تغییرات مسیر جریان آبراهه‌ها مانند اسارت رود و در نتیجه حركات تكتونیكی در دامنه طاقدیس خور می‌باشد. همچنین مقادیر (smf)و(PAF) نیز نشان می‌دهد حوضه های واقع در رشته كوه كپه داغ دارای حركات تكتونیكی بیشتری نسبت به حوضه های انتخاب شده از رشته كوه بینالود می-باشند.

چكیده اندازه‌گیری‌های كمّی عوارض زمین این امكان را به ژئومورفولوژیست‌ها می دهد، تا با اعمال شاخص-های ژئومورفولوژیكی بر عوارض سطح زمین، نقش تكتونیك‌ فعال را در تغییر شكل چشم‌اندازها بررسی كنند. استفاده از شاخص‌های ژئومورفومتری برای تعیین و تشخیص تكتونیك‌های فعال دارای اهمیت زیادی است. واحد زمین شناسی كپه داغ -هزار مسجد و آلاداغ – بینالود از پویا‌ترین و فعالترین واحد-های زمین‌شناسی ایران محسوب می‌شود. در این تحقیق چهار حوضه باغرود و بوژان در زون آلاداغ بینالود و حوضه‌های زاوین وسررود در زون ساختمانی كپه داغ -هزار مسجد جهت ارزیابی تكتونیك فعال انتخاب شد. به این منظور از شاخص‌های ناهنجاری سلسله مراتبی(∆a) ، تراكم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga)، شاخص انشعابات(R)، شاخص زاویه برخورد(CA)، شاخص درصد عدم تقارن حوضه (PAF) و شاخص تضاریس جبهه كوهستان (Smf) استفاده شد. بدین ترتیب از نظر شاخص ناهنجاری سلسله مراتبی حوضه‌های سررود و بوژان به ترتیب با مقادیر948/1و841/1دارای بیشترین مقدار Δa می‌باشند، در مورد شاخص R حوضه سررود با 176/2و زاوین با 891/1دارای بیشترین میزان R و حوضه‌های باغرود با872/1 و بوژان با 573/1كمترین مقادیر R را به خود اختصاص دادند. با محاسبه زاویه متوسط آبراهه‌ها مشخص شد حوضه آبخیز زاوین 73/67 درجه‌، حوضه سررود 29/59، حوضه بوژان 74/58 و حوضه باغرود 09/56 درجه است كه مقادیر بالای زاویه آبراهه ها در حوضه های زاوین و سررود نشاندهنده‌ تغییرات مسیر جریان آبراهه‌ها مانند اسارت رود و در نتیجه حركات تكتونیكی در دامنه طاقدیس خور می‌باشد. همچنین مقادیر (smf)و(PAF) نیز نشان می‌دهد حوضه های واقع در رشته كوه كپه داغ دارای حركات تكتونیكی بیشتری نسبت به حوضه های انتخاب شده از رشته كوه بینالود می-باشند.