اثر آسيب پذيري و تاب آوري اقتصادي بر توليد ناخالص داخلي كشورهاي منتخب عضو اوپك

The Impact of Economic Vulnerability and Resilience on GDP among Selected OPEC Countries

كشورهاي منطقه خاورميانه بويژه كشورهاي حوزه خليج فارس و شمال آفريقا با اقتصاد متكي بر صادرات نفت خام همراه هستند كه به تبع آن، عواملي از قبيل تغييرات حجم صادرات و نوسانات نرخ ارز، ساير متغيرهاي كلان بويژه درآمدهاي دولت به شدت دچار نوسان شده و اقتصاد اين كشورها را آسيب پذير نموده است. از طرف ديگر، كشورهاي مذكور به واردات كالاهاي استراتژيك (كه با توجه به وضعيت كشورها مي توانند كالاهاي اساسي و يا ضروري باشند)، از جمله غذا و دارو وابسته هستند. اين عوامل منجر به افزايش آسيب پذيري اقتصادي اين كشورها از جمله ايران شده است. ابلاغ سياست هاي كلي اقتصاد مقاومتي در سال 1392 نشان مي‌دهد اين موضوع در ايران حايز اهميت بسيار است. لذا در اين مطالعه، شناخت اقتصاد ايران و جايگاه آن در منطقه، خود نقطه آغازيني براي شناخت وضعيت شاخص‌هاي اقتصادي از منظر ميزان آسيب‌پذيري و تاب‌آوري اقتصادي مي‌باشد. در اين مطالعه، شاخص‌هاي آسيب‌پذيري و تاب‌آوري اقتصادي كشورهاي منتخب عضو اوپك طي دوره 2002 تا 2013 ميلادي محاسبه شده است تا به دو پرسش اساسي پاسخ داده شود. پرسش اول، آنكه وضعيت اقتصاد كشورهاي عضو اوپك بويژه ايران از منظر آسيب-پذيري و تاب آوري اقتصادي در ميان كشورهاي عضو اوپك چگونه است؟ همچنين توليد ناخالص داخلي با هر يك از شاخص‌هاي آسيب پذيري اقتصادي و تاب آوري اقتصادي در كشورهاي مذكور چه ارتباطي دارد؟ نتايج حاصل از اين مطالعه، نشان مي دهد كه كشورهاي الجزاير، اكوادور، ايران، نيجريه و ونزويلا در وضعيت پسر ولخرج قرار داشته اما پتانسيل افزايش تاب آوري اقتصادي را در سال‌هاي آينده خواهند داشت. همچنين كويت در بهترين وضعيت و امارات متحده عربي در وضعيت خودساخته قرار مي گيرند. نتايج نشان مي دهد آسيب پذيري اقتصادي، رابطه اي عكس و تاب آوري اقتصادي، رابطه اي مستقيم با توليد ناخالص داخلي داشته و اثر تاب آوري اقتصادي در ميان كشورهاي مورد مطالعه بيشتر بوده است.

The Middle East countries, especially Persian Gulf and North Africa economies, are dependent on crude oil exports. As a result, volume of export, exchange rate and other macroeconomic variables, in particular government budget are volatile, and these oil-based economies are vulnerable to external shocks. On the other hand, the mentioned countries are reliant on the strategic imported commodities such as food and medicine. These factors lead to the more economic vulnerability among these countries especially I.R. Iran. The notification of the general policies of the resistive economy by Iran’s supreme leader in 2010 shows that this subject is of great importance. Therefore, the study of the economy of Iran and its place in the region is the first step in determining the economic indicators from economic vulnerability and resilience viewpoints. This paper tries to answer two basic questions: first, what economic conditions do OPEC countries, including Iran, experience based on the economic vulnerability and resilience? Second, what relationships are there among gross domestic product, economic vulnerability index and economic resilience index among the selected countries? To answer these questions, we compute vulnerability and resilience indexes for the selected OPEC countries during the 2002 - 2013. The findings show that Algeria, Ecuador, Iran, Nigeria and Venezuela are in the “prodigal son” position but they have the potential to increase the economic resilience during the next years. Kuwait stands at the best status, and United Arab Emirates (UAE) gets the self-reliant place. In addition, the economic vulnerability and economic resilience have indirect and direct relation with the gross domestic product, respectively; and the effect of economic resilience index on GDP is high in the sample countries.