بررسي روايت‌شناختيِ پديدارشناسي روحِ هگل

روايت‌شناسي، علمي نوپاست كه در دهه شصت قرن بيستم توسط نظريه‌پردازاني همچون ژرار ژنت و تزوتان تودورف ايجاد شد. اين علم به طور مشخص به روش‌شناسيِ ساختار و روشِ روايت مي‌پردازد و به طور عمده حوزه عملكردش ادبيات است. از سوي ديگر، پديدارشناسي روحِ هگل يكي از بزرگترين آثار تاريخ فلسفه است كه در آن، هگل به تعبيري، تمام دقايق و مراتب انديشه و تاريخ بشري را بررسي كرده و همه آنها را به نحوي ديالكتيكي در بطن روح جاي مي‌دهد. موضوع اين كتاب در يك كلام، همانگونه كه از عنوانش پيداست، داستان پديدار شدنِ روح است. در بيش از دو قرني كه از انتشار اين كتاب مي‌گذرد، شرح‌ها و تفسيرهاي متعدد و متنوعي در حوزه‌هاي مختلف درباره آن نوشته شده است. مقاله حاضر تلاش ميكند تا صرف‌نظر از مباحث فلسفي و محتوايي، تمركز خود را بر نوع پيشروي روايت و منطق حاكم بر آن معطوف كند و در نتيجه بتواند دستكم طرحي از چگونگيِ روايت‌شناسيِ وجوهي از پديدارشناسي روح هگل و روش روايت‌گري اين كتاب ترسيم كند. در نتيجه، اين مقاله با تكيه بر تقسيم‌بندي‌هاي روايت‌شناختي، اثر هگل را از سه منظر راوي، روايت‌شنو (مخاطب) و روايت‌گري بررسي ميكند و در هر مرحله نيز نشان ميدهد كه هگل افزون بر ابداعات متعدد و تعيين‌كننده فلسفي، چگونه و از چه لحاظي در زمينه روايت‌شناختي نيز دست به ابداعاتي خلاقانه، منحصربه‌فرد و حتي گاهي بي‌سابقه در تاريخ روايتِ بشري زده است.