فراتحليل مطالعات دين و اضطراب: بررسي چالش‌هاي معرفتي و روشي آثار منتشرشده درباره دين و اضطراب (1381ـ 1391)

A Meta-Analysis of the Studies on Religion and Anxiety: Studying the Epistemic and Methodological Challenges of the Published Works on Religion and Anxiety (1381-1391)

هدف از اين پژوهش، فراتحليل مطالعات دين و اضطراب و بررسي چالش‌هاي روش‌شناختي و معرفتي آن دو است. جامعه آماري تمام آثار مربوط به دين و اضطراب است كه طي سال‌هاي 1381 تا 1391 به صورت كتاب، پايان‌نامه و مقاله منتشر شده است. در اين پژوهش، پس از وارسي اوليه آثار منتشرشده و حذف منابعي كه خارج از قلمرو پژوهش بود، اين آثار به دقت مطالعه و كاستي‌ها و چالش‌هاي آنها از لحاظ ملاك‌هاي روشي و معرفتي، بررسي و ارزيابي شد و اطلاعات به‌دست‌آمده در جدول توصيفي و آمار استنباطي و تحليلي از طريق نرم‌افزارspss تجزيه و تحليل گرديد. تحليل داده‌ها نشان داد كه پژوهش‌هاي منتشرشده در دهه مزبور، دچار چالش‌هاي روشي و معرفتي بسياري است. برخي از چالش‌هاي معرفتي در اين پژوهش عبارت است از: نگاه منفي به دين در رفع اضطراب، نگاه خنثا به دين در رفع اضطراب، استفاده از منابع غيراصيل روان‌شناسي، استفاده از منابع غيراصيل ديني، مستندات ناكافي، فهم نادرست از مفهوم و رابطه دين و اضطراب. همچنين برخي چالش‌هاي روش‌شناختي اين پژوهش عبارت است از: بهره‌گيري از روش كمّي صرف و يا كيفي صرف؛ فقدان نمونه‌گيري در دسترس و يا نمونه‌گيري پژوهش؛ فقدان سوال و يا فرضيه پژوهش.

The purpose of this research is to carry out a meta-analysis of religion and anxiety and examine the methodological and epistemic challenges of the two. The statistical population includes all the works about religion and anxiety, in the form of books, theses and articles published during the years 1381 to 1391. In this research, after an initial examination of the published works and excluding the resources that were outside the scope of the study, the works were carefully studied and their shortcomings and challenges in terms of methodological and epistemic criteria were evaluated. Then, the data obtained in the descriptive table and the Inferential and analytical statistics were analyzed using SPSS software. Data analysis showed that there are many methodological and epistemic challenges on the published research in the mentioned decade. Some of the epistemological challenges in this research include: a negative view of the role of religion in eliminating anxiety, a neutral view of the role of religion in eliminating anxiety, using non-authentic psychological sources, using non-authentic religious sources, inadequate documentation and misunderstanding the concept and relationship between religion and anxiety. Also, some of the methodological challenges of this research are: using either purely quantitative or purely quantitative methods; lack of convenient sampling or research sampling; lack of research questions or hypotheses.