ادبيات همچون راهنمايي براي اخلاق: بازخواني نسبت ادبيات و اخلاق در دو دوره انديشه ورزي سارتر

Literature as a Guide to Ethics Rereading the Relation between Literature and Ethics in Two Phases of Sartre’s Thought

در اگزيستانسياليسمِ سارتر انسان در دو حوزه اخلاق و هنر در موقعيت آفرينندگي قرار دارد. سارتر اين آفرينندگي را به امر خيالي نسبت مي دهد و معتقد است كه هنرمند آنچه را در جهانِ واقعي نيست اما بايد هست شود براساس آگاهي خيالي اش مي آفريند. ما در اين پژوهش قصد داريم ضمن بررسي نسبت هنر و اخلاق در دو دوره تفكر فلسفي سارتر، به اين پرسش اصلي پاسخ دهيم كه چگونه تلقي او از نسبت هنر و امر خيالي در دوره نخست زمينه مناسب براي رويكرد بعدي را آماده مي سازد؛ رويكردي كه براساس آن ادبيات به عنوان شاخه هنري برگزيده مي تواند همچون راهنمايي براي ساختن ارزش هاي اخلاقي به كار گرفته شود. ارزش هايي كه با مدد گرفتن از آگاهي خيالي و با مشاركت نويسنده و مخاطب آفريده و بازآفريني مي شوند. بر اين اساس خواهيم ديد كه در اگزيستانسياليسمِ سارتر ادبيات نسبت انكارنشدني با اخلاق دارد و مي تواند خلا ِ موجود در فلسفه وي، در زمينه احكام مدون اخلاقي را پر كند.

In Sartre’s existentialism, mankind is in the position of creativity in the two fields of ethics and art. Sartre links this creativity to the imaginary and believes that based on his/her imaginative consciousness, an artist creates what does not exist – but should exist – in the real world. While studying the relation between art and ethics in two phases of Sartre’s thought, we aim in the present paper to deal with the question how Sartre’s understanding of the relation between art and the imaginary in the first phase prepares the appropriate ground for the approach that follows it, an approach according to which literature, as a chosen artistic field can be employed as a guide for the formation of ethical values. These values are created and recreated with the aid of imaginative consciousness and with the author’s and reader’s participation. Consequently, we will show that in Sartre’s existentialism, literature has an undeniable relation to ethics and can fill out the vacuum in his philosophy with regards to systematic ethical principles.