تعيين كارايي هزينه و سود بانك ها با استفاده از تكنيك تحليل پوششي داده ها و بررسي عوامل تعيين كننده آن

Determining cost and profit efficiency of banks using DEA technique and identifying its determinant factors

هدف از پژوهش حاضر محاسبه كارايي هزينه و سود بانك هاي تجاري ايران و بررسي رابطه بين كارايي هزينه و سود با متغيرهاي اندازه، نسبت كفايت سرمايه، نسبت هزينه به سود و سودآوري است. اين پژوهش در دو مرحله انجام شد. در مرحله نخست با استفاده از تكنيك تحليل پوششي داده ها، كارايي هزينه و سود 10 بانك در دوره زماني 1385-1392 مورد محاسبه قرار گرفت و در مرحله دوم با بهره گيري از رگرسيون داده هاي تركيبي (پانلي) به بررسي رابطه ميان كارايي هزينه و سود با متغيرهاي پيش گفته پرداخته شد. در مرحله نخست بانك هاي مورد بررسي به طور نسبي در دو گروه كارا و غير كارا از لحاظ هزينه و سود طبقه بندي گرديد و مشخص شد كه بانك هاي مورد بررسي از لحاظ كسب سود و منافع كارايي بيشتري نسبت به صرف يا هزينه كردن منابع دارند. همچنين، از ديگر يافته هاي اين مرحله از پژوهش، ارائه راهكاري براي بانك هاي ناكارا به منظور حركت به سمت مرز كارايي بود. در حقيقت، تكنيك تحليل پوششي داده ها، واحدهاي مرجع (از ميان بانك هاي كارا) را براي بانك هاي ناكارا جهت تعيين هزينه و سود بهينه مشخص كرد. نتايج به دست آمده از اجراي مرحله دوم پژوهش حاكي از آن است كه متغيرهاي نسبت كفايت سرمايه و سودآوري بر كارايي هزينه تاثير معناداري ندارند ولي متغيرهاي نسبت هزينه به سود و اندازه در سطح خطاي 5% به ترتيب داراي تاثير معكوس و مستقيم معناداري بر كاراي هزينه هستند. اين نتايج به اين معني است بانك هايي كه تمايل بيشتري براي كنترل هزينه ها دارند كارايي هزينه بالاتري داشته و بانك هاي بزرگتر نيز از صرفه جويي ناشي از مقياس بالاتري برخوردارند. همچنين از نتايج ديگر پژوهش اين بود كه به استثناي متغير سودآوري هيچكدام از ديگر متغيرهاي مورد بررسي تاثير معني داري بر كارايي سود ندارند.

The objective of this research is to measure cost efficiency and profit efficiency of Iranian commercial banks and to investigate relationship between the measured efficiency and some variables composed of size، capital adequacy ratio، cost to income ratio and profitability. With respect to the above-mentioned objective، this research is accomplished in two steps. First، using DEA technique، cost and profit efficiency of 10 banks over the period of 2006-2010 is calculated. Then، utilizing panel data regression، the correlation between cost and profit efficiency and pre-determined variables is investigated. At the first stage، the sample banks are classified into two groups، i.e.، efficient and inefficient، with respect to cost and profit. Moreover، among other findings of this research، is to equip inefficient banks with a path in which they can approach efficiency frontier. In fact، the DEA technique discovers reference units (among efficient banks) in order to determine optimum cost and profit required for inefficient banks. The results arrived from the second phase of this research indicate that some assumed determinants of efficiency including capital adequacy ratio and profitability ratio do not affect significantly the cost efficiency. However، the variables cost to income ratio and size have a significantly negative and positive effect on cost efficiency respectively at the 5% level، indicating that the banks more willing to control costs are more cost efficient and also the larger banks are more taking advantages of economies of scale. Moreover، among other results of this research is that except for the profitability variable، none of the other investigated variables، i.e. capital adequacy ratio، cost to income ratio and size، do not bear any effect on the profit efficiency significantly.