هنر سازه ها در آيات تربيتي قرآن كريم ( با تأكيد بر نظريه تقابل هاي دوگانه )

The aesthetics of the educational verses in the holy Quran: Abinary oppositions perspective

توجه به هنر سازه هاي موجود در قرآن كريم با نگاه ساختارگرايانه و پساساختارگرايانه و تحليل آن بر اساس نظريه هاي ادبي جديد، با تكيه بر آيات تعليمي-تربيتي قرآن كريم، موضوع و محور اصلي اين مقاله است. نظر به وسعت و گستره موضوع بناست تا هنر سازه تقابل را با نگاه به نظريه تقابل هاي دوگانه "نيكلاي تروبستكوي" (1890-1938) در آيات تعليمي و تربيتي قرآن كريم بررسي و تحليل نماييم. سؤال اصلي مقاله اين است كه: جايگاه و چند و چون رويكرد تعليمي و تربيتي در قرآن كريم چيست و جنبه هاي روساختي، ژرف ساختي و شالوده شكنانه هنر سازه تقابل هاي دوگانه در اين آيات كدامند. در اين مقاله مسائلي چون جايگاه ويژه فلسفه تعليم و تربيت اسلام، اهداف تعليمي – تربيتي و مفهوم آن با روش هاي خاص در آيات قرآن كريم به اثبات رسيد و از حيث ساختار زيباشناختي به اين نكته رسيديم كه آيات قرآن كريم مبتني بر تقابل هاي دوگانه به ويژه تقابل هاي ژرف ساختي است. با توجه به اهميت نقد نظريات ادبي غرب و بومي گرايي اين نظريات از سويي و نبود اين گونه بررسي ها ضرورت داشت تا به نقد نظريه تقابل هاي دوگانه "تروبستكوي" بپردازيم و در نهايت به نقد روش شالوده شكني در اين نظريه با توجه به نگاه نظريه پردازاني چون "دريدا" هم بپردازيم. در اين مقاله به اين سخن رسيديم كه اصل وارونگي تقابل هاي دوگانه به طور مطلق؛ و ترجيح عناصر منفي بر عناصر مثبت با نگاه شالوده شكنانه مورد نقد جدي است و با اتكاء به ارزش هاي ديني- الهي، اين امر در فلسفه تعليم و تربيت اسلامي مردود است.

The current study focuses on aesthetics in the verses of the Holy Qur'an in light of Structuralism and Poststructuralism. The analysis is based on new literary theories, applied to the Quranic educational verses. Due to the broad scope of the study, among the aesthetic elements, the oppositional aesthetics is selected and examined through Nikolai Trubetzkoy's binary opposition theory. This article attempts to answer the following questions: What is the status of educational approaches in the Holy Qur'an? What is the status of binary oppositions in the verses in question? What are the methods of opposition in the surface and deep structures of the verses? What is the mechanism of the reversal of binary and deconstruction elements in the educational verses? The present article is written in line with localizing literary theories and the critique of Western literary theories, specifically the binary opposition theory. Due to the importance of the interdisciplinary research, the educational verses of the Qur'an are described and explained with regard to the binary opposition theory at the level of surface and deep structures as well as the deconstruction of their elements. Overall, in the present article, the principle of reversing binary oppositions is absolutely rejected, and the preference of negative element in the oppositions, particularly the view of deconstructivists, have been seriously criticized and rejected. The reliance on divine thoughts and the value of the committed oppositions in the Islamic education of the Holy Qur'an is one of the reasons for rejecting this theory in absolute terms.