نقش الگوهاي گفت‌ و گويي و نظام نوبت‌گيري در رزم‌نامه رستم و اسفنديار

The role of conversational patterns and turn-taking organization in the combat between Rostam and Esfandyar

بر پايۀ فرايند نوبت‌گيري كه يكي از حوزه‌هاي مطالعاتي سبك‌شناسي كاربردگراست، كيفيّت آغاز مكالمه‌ها، كميّت و تعداد نوبت‌هاي دو سوي مكالمه، زمان و طول نوبت هر فرد، جهت‌دهي موضوع گفت‌وگو از طرف شركت­ كنندگان در مكالمه و در عينِ­ حال تأثير هر يك از موارد يادشده در ميزان چيرگي و قدرت افراد در تنظيم موضوع صحبت و غيره بررسي مي‌شود. هدف كلّي در اين مقاله، مطالعۀ كنش‌هاي گفتاري براساس نظام نوبت‌گيري و خطاب در رزم­نامۀ رستم و اسفنديار است. از نتايج پژوهش چنين برمي‌آيد كه كنش و واكنش‌هاي نوبت‌گيري در اين روايت حماسي با ادبيات تحليلي مكالمه انطباق دارد. بنظر مي‌رسد افزون بر تأثير راوي در نحوۀ پيش­بُرد داستان، شخصيّت قدرت­مند و غالب اين دو چهرۀ حماسي در ارزيابي و پيش‌بيني پايان اثر نقشي جالبِ­ توجّه­ دارد. در گفت‌وگوها، ترتيب نوبت و نوع خطاب‌ها از سوي هر يك از اين دو، متأثّر از جنبه‌هاي موقعيّت شاهي و پهلواني است، چنان­كه راوي نيز غالباً با توجّه به اين وجوه، خطاب‌هايي را كه نشان‌دهندۀ قدرت جسمي است براي رستم و آن­چه بر قدرتِ معنوي و فرّۀ ايزدي دلالت دارد، براي اسفنديار برمي‌گزيند.

Based on the turn-taking processes which is one of the study fields in Applied Stylistics, the quality of starting the conversation, the quantity and number of turn takings of the participants, time and duration of turn for every speaker, leading the subject matter of conversation by the participants and meanwhile the impact of all the aforementioned factors on the degree of command and the authority of the speakers to organize the subject of speech are dealt with in this study. The general aim of this research is to study the conversational acts on the basis of turn-taking and addressing system in the combat between Rostam and Esfandyar. The results obtained show that the alternating turns in this epic narrative coincides with the analytic literature of conversation. It seems that apart from the influence of narrator in moving the story forward, the strength and dominance of these two epic figures have significant role in assessing and predicting the outcome of the tale. In dialogues, the organization of turns taken by each speaker, type of addressing the other party on behalf of each participant, are influenced by the heroic and regal circumstances so that the narrator is often with respect to these aspects selects suitable discourse for Rostam and Esfandyar. Discourse indicative of physical strength for the former, and the one emphasizing the spiritual strength and Divine Farr for the latter.