ژئوشيمي، جايگاه تكتونيكي و منشا توده‌ گرانيتوئيدي سفيدكوه و مقايسه آن با شاه‌كوه ( باخترنهبندان، خاور پهنه لوت )

Geochemistry, tectonic setting and petrogenesis of Sefidkuh granitoid rocks and comparison with Shahkuh granitoid, West of Nehbandan, East of Lout block

توده‌‌‌هاي گرانيتوئيدي سفيدكوه و شاه‌كوه در باختر شهرستان نهبندان (استان خراسان جنوبي) واقع ‌شده‌اند و از ديدگاه زمين‌شناسي ايران در بخش خاوري پهنه لوت قرار دارند. توده‌ گرانيتوئيدي شاه‌كوه از دو واحد اصلي با تركيب مونزوگرانيت- گرانوديوريت و سينوگرانيت تشكيل شده و كاني‌هاي كوارتز، پلاژيوكلاز، فلدسپات آلكالن، بيوتيت و آمفيبول سازنده‌هاي مهم آن مي‌باشند. گرانيتوئيد سفيدكوه داراي طيف تركيبي گرانيت (مونزو و سينوگرانيت)، گرانوديوريت و توناليت است و از كاني‌هاي كوارتز، پلاژيوكلاز، ميكروكلين، ارتوز و بيوتيت تشكيل شده است. تركيب پلاژيوكلازهاي موجود در توده گرانيتوئيدي سفيدكوه اغلب آندزيني و گاهي آلبيتي، در برونبوم‌هاي گرانيتوئيد سفيدكوه و شاه‌كوه و واحد گرانوديوريتي آن تمام آندزيني و در واحد سينوگرانيتي شاه‌كوه اليگوكلاز تا آندزين مي­باشد. تركيب بيوتيت‌هاي موجود در برونبوم‌هاي فلسيك سفيدكوه و برونبوم‌هاي مافيك شاه‌كوه از نوع بيوتيت منيزيم‌دار، در واحد گرانوديوريتي شاه‌كوه از نوع بيوتيت آهن‌دار تا منيزيم‌دار و در توده گرانيتي سفيدكوه و واحد سينوگرانيتي شاه‌كوه از نوع بيوتيت آهن‌دار و در هر دو توده از نوع اوليه ماگمايي مي‌باشند. بررسي‌ شيمي كاني­ها و زمين‌شيمي توده‌ها حاكي از تعلق اين توده‌ها به ماگماي كالك­ آلكالن وابسته به حواشي فعال قاره‌اي مي‌باشد. در نمودارهاي تغييرات عناصر كمياب بهنجار شده نسبت به كندريت، سنگ‌هاي اين پيكره‌ها غني­ شدگي از LILE و LREE، تهي‌شدگي از HREE و HFSE و آنومالي منفي Nb, Ti, Sr و Ba نشان مي‌دهند كه با مشخصه‌هاي سنگ‌هاي وابسته به محيط حاشيه فعال قاره‌اي هم خواني دارند. نمودارهاي تمايز محيط­ هاي تكتونيكي، وابستگي توده‌ گرانيتوئيدي سفيدكوه را به محيط‌هاي همزمان با برخورد و توده گرانيتوئيدي شاه‌كوه را با فرورانش قوس آتشفشاني (VAG) نشان مي‌دهند. نمودارهاي پتروژنتيكي نشان داد كه گرانوديوريت شاه‌كوه از يك منشا آمفيبوليتي، گرانيتوئيد سفيدكوه از يك منشا متاگري‌وكي و سينوگرانيت شاه‌كوه از يك منشا آمفيبوليتي تا پليت‌هاي فلسيكي حاصل شده است.

The Sefidkuh granitoid and Shahkuh granitoid are located in southwest of Nehbandan city (South Khorasan province) and east of Lut Block. The Shahkuh granitoid rocks made of two main units by combining monzogranit-granodiorite and syenogranite and its major mineral are quartz, plagioclase, alkali-feldspar, biotite and amphibole. The Sefidkuh granitoid is contain composition range of granite (monzo and syenogranite), granodiorite and composed of the mineral quartz, plagioclase, microcline, orthose and biotite. The plagioclase composition of the Sefidkuh granitoid rocks is often andesine and sometime is albite, it is all andesine in the enclaves of Sefidkuh and Shahkuh and its granodiorite unit, and its oligoclase to andesine in Shahkuh granitoid unit. The biotite composition of Sefidkuh felsic and Shahkuh mafic enclaves is magnesium biotite type, Shahkuh granodiorite is ferrugineous biotite to magnesium and Sefidkuh granite massif and Shahkuh syenogranite unit are ferrugineous biotite and both massif are first magma types. The study of the mineral chemistry and geological masses suggest that these masses belong to calc-alkaline magma related to active continental margin. In the changes to the chondrite- normalized trace element diagrams, rock of this figures are enriched by LILE and LREE, depletion of HREE and HFSE and negative anomalies Sr, Ti, Nb, and Ba indicate that they are compatible with characteristic of the rocks depend on the active continental margin environment. The tectonic discrimination diagrams, show the dependency of shahkuh granitoid massif to the simultaneously dealing environment (syn- collision), and Shahkuh granodiorite massif with volcanic arc subduction (VAG). The petrogenetic diagrams indicated that Shahkuh granodiorite is from a source of amphibolite, Sefidkuh granitoidis from a source of metagreywackes and Shahkuh syenogranite have been achieved from a source of amphibolite to felsic pelite.