تأثير ساختار كسري بودجه بر نقدينگي در اقتصاد ايران : رويكرد تابع واكنش بانك مركزي

The Effects of Budget Deficits Structure on Liquidity in Iran’s Economy: A Central Bank Reaction Function Approach

كسري بودجه مزمن و تسلط مالي دولت بر بخش پولي از مشخصه هاي اقتصاد ايران در سال هاي بعد از انقلاب بوده كه بر اساس ادبيات اقتصادي تغييرات مداوم و قابل توجه در عرضه پول ايران را توضيح مي دهد. مقاله حاضر تأثير ساختار كسري بودجه بر نقدينگي را در چارچوب تابع واكنشِ بانك مركزي و با استفاده از مدل VARX طي دوره 1358 تا 1389 بررسي مي كند. نتايج بدست آمده نشان مي دهد كه تغييرات كسري بودجه كل و نقدينگي الزاماً هم جهت نيستند. تصميمات دولت در مورد افزايش كسري بودجه عملياتي كه منعكس كننده عمليات جاري دولت است، موجب افزايش كسري بودجه كل و نقدينگي مي شود. اما شوك هاي مازاد تراز سرمايه كه عمدتاً منعكس كننده تحولات نفتي اقتصاد ايران است، با وجود كاهش يا افزايش كسري بودجه كل، تأثيري بر نقدينگي ندارد. بنابراين كسري بودجه عملياتي - و نه الزاماً كسري بودجه كل يا مازاد تراز سرمايه- در كوتاه مدت و بلندمدت محرك اصلي تغييرات نقدينگي است و تكانه هاي بازار نفت به خودي خود آثار دائمي بر نقدينگي ندارند. بدين ترتيب، براي موفقيت در مهار تورم لازم است اصلاحات بودجه اي با محوريت كسري بودجه عملياتي كوچك و انعطاف پذير، توازن ادواري كسري بودجه عملياتي و كاهش تسلط بودجه بر سيستم بانكي دنبال شود.

The chronic budget deficits and dominance of government fiscal status on monetary sector are the characteristics of Iran’s economy after the revolution. Based on the economic literature, these characteristics explain the continuous and considerable variations of money supply in the country. Using the VARX model, this paper aims at the impact of budget deficits structure on the liquidity based on the central bank reaction function during the period of 1979-2010. The results indicate that changes in the budget deficits and liquidity are not necessarily in the same direction. Increasing the operating budget deficits by the government, which indicates its current operations, leads to an increase in the budget deficits and liquidity. However, the changes in net acquisition of nonfinancial assets, which is mainly influenced by the oil market, despite the change of the budget deficits, do not affect liquidity. Therefore, the operating budget deficits, and not necessarily the budget deficits or the net acquisition of nonfinancial assets, are a spur for liquidity changes in the short run and long run. Also, the oil market disturbances have no permanent effects on liquidity by themselves. Then, budget reforms based on small and flexible operating budget deficits, cyclical balanced operating budget deficits and reduction of the dominance of budget on the banking system must be pursued for to successfully curb the inflation.