كاركرد تضاد و تقابل در زيبايي شناسي تصاوير غزليات عطار، بر اساس آراء جرجاني

A Study on the Functions of Contradiction and Conflict in the Aesthetic Analysis of Attars Sonnets Imagery Based on Jorjani’s Views

عبدالقاهر جرجاني از دانشمندان بلاغت و نحويون بنام سده پنجم است كه بيشتر با نظريه «نظم» و «معناي معنا» شناخته مي شود. دو كتاب ارزشمند او، «اسرارالبلاغه» و «دلايل الاعجاز»، در تبيين و ريشه يابي مباحث زيبايي شناسي سخن است. گرچه او در بيان سازه هاي موثر در زيبايي، بيشتر به تشبيه، تمثيل، استعاره و مجاز مي پردازد، روشي كه براي تحليل ارزش زيبايي شناختي پي مي گيرد و عواملي كه در زيبايي صور خيال ذكرشده بيان مي كند، مي تواند راهي براي پژوهش درباره ديگر آرايه هاي سخن باشد. در اين پژوهش بر پايه روش توصيفي- تحليلي و بر پايه نظريات جرجاني، به تحليل كاركرد تضاد و تقابل در زيبايي شناسي غزليات عطار پرداخته مي شود. اين جستار روشن خواهد ساخت كه آنچه از ديد جرجاني سبب ساز زيبايي است، در نمودهاي گوناگون ظهور عنصر تضاد و تقابل در تصوير ادبي (همچون تضاد و طباق، انواع پارادوكس و...) وجود دارد و بر اساس اين، تضاد از سازه هاي توان بخش ادبيت متن به شمار مي رود.

Abdolghaher Jorjani is one of the well known rhetoricians and syntacticians of fifth century who is best known for his “construction theory” and “the meaning of meaning”. Two of his great books named Asrar al-balaghah and Dala''il al-I''jaz explain aesthetic issues of the discourse. What he has expressed about these imageries can also be useful for studying other literary devices. Although he has referred to simile، allegory، metaphor، and metonymy to explain the effective elements of aesthetics، the method he has used to analyze the aesthetic value of the text، and the effective factors he presented for aesthetic analysis of the imageries can also be useful in studying other figures of speech. Using a descriptive-analytical approach، and according to Jorjani’s views، this study aims at analyzing the function of contradiction and conflict in the aesthetic analysis of Attar’s sonnets. This study attempts to show that what Jorjani had considered to be important aesthetic factors can be found in different representations of the elements of contradiction and conflict (e.g. antonyms، different types of paradox، etc.). Based on the findings، contradiction is one of the effective elements of literariness of the text.