شريعت در كشف المحجوب هجويري

Shariah in Hojviri’s Kashf-ol-Mahjub

با بررسي ادوار مختلف تاريخ تصوف، گاه به انحراف هايي برمي خوريم كه اعتراض شديد بزرگان عارف را در پي داشته است؛ يكي از اين انحرافات كه تا روزگار ما نيز استمرار يافته، نظريه «اسقاط تكليف» و «بطلان شريعت» است. «شريعت» از واژه هاي كليدي تمام متون عرفاني و سنجه اي براي تشخيص راه درست از نادرست در وادي عرفان است. «كشف المحجوب» از امهات كتب صوفيانه فارسي، كه از آثار مهم و ارجمند قرن پنجم هجري و نزد پژوهشگران از نخستين منابع در خور توجه است، به اين مقوله توجه خاصي دارد و چون از ديرباز مرجع معتبر پژوهشگران در حوزه عرفان و تصوف بوده، براي اين مطالعه انتخاب شده است. مقاله حاضر، گزارشي پژوهشي است كه با روش توصيفي- تحليلي مبتني بر شواهدي از كتاب «كشف المحجوب» هجويري حاصل شده است. در اين كتاب، شريعت، تنها به مفهوم وظايف و تكاليف ديني و فقهي نيست ؛ بلكه در معنايي وسيع تر، تمام معارف و آموزه هاي سلوكي را دربر مي گيرد. برخلاف تاويل هاي انحرافي و «شريعت گريز» و بعضاً «شريعت ستيز» ، در هيچ مرحله اي از مراحل سلوك، شريعت، ساقط نمي شود؛ زيرا بين شريعت و حقيقت اختلافي وجود ندارد؛ منطق هجويري در پذيرفتن يا رد هر مسئله اي، مطابقت امور با اركان شريعت است. او شريعت را محك و معياري براي تشخيص ولي، كرامت و ... و نيز مباني شريعت، قرآن، سنت و اجماع و هم چنين عقل را مويد شريعت مي داند.

By studying different periods of the history of mysticism، one can find some deviations which caused the strong objection of some great mystics. One of these deviations which remained till the present time، is the theory of ‘escaping from the duties’ and ‘voidance of Shariah’. Shariah is one of the key words in all mystic texts and a gauge for identifying the right path from the wrong one in mysticism. Kashf- olMahjub which is one of the important Persian mystic books and one of the important and valuable works of the fifth century (Hijri) which also considered to be among the first noteworthy sources according to scholars، has paid special attention to this topic. Therefore، it has been chosen for this study. In this article a descriptive- analytical research method based on some evidence from Hojviri’s Kashf-ol-Mahjub is used. According to this book، Shariah is not just some religious and jurisprudential duties، but in a broader sense it includes all the practical knowledge and teachings. On the contrary to distorted and ‘anti Shariah or irreligious interpretations، in none of the stages of spiritual journey you can escape from Shariah since there is no difference between Shariah and the absolute Truth. Hojviri’s reason in accepting or rejecting any issue is in concordance with principles of Shariah. According to Hojviri Shariah is a criteria for identifying the Leader، dignity، etc. Furthermore، he believes that the principles of Shariah، Quran، Sunnah and Ejma، and also wisdom confirm Shariah.