سويه هاي معنادار و واژه گزيني در خمسه نظامي

Meaningful Word Choices in Nizami’s Khamse

بُعدي از كاوش در زبان شعر، بررسي گزينش واژگان شعري است. با تحقيق در چرايي گزينش واژگان مي توان به مسائلي از دنياي درون و برون شاعر دست يافت كه در واژگان شعرش نهان است. شخصيت و روحيات شاعر به عنوان مهم ترين عامل در گزينش واژگان شعر، سبب مي شود واژه ها، حامل بار معنايي فراتر از معاني اصلي و اوليه خود باشند كه به آنها، معاني ثانوي يا تضمني گفته مي شود. معناي تضمني بيانگر از احساس شاعر به پديده هاست كه در برخي واژه هاي شعر مندرج مي گردد. نظامي گنجه اي از شاعراني است كه در خلق آثار خويش علاوه بر توجه به زيبايي هاي لفظي كه بر قدرت نفوذ كلامش مي افزايد، تلاشي كرده عواطف و احساسات، تفكرات، جهان نگري و عقايد خويش را نيز بيان نمايد؛ لذا بررسي آثارش از حيث زباني مي تواند شرايط مناسبي به منظور شناخت بهتر خصوصيات فكري و رواني او فراهم سازد. ما با كاوش در حوزه واژگان پركاربردي كه داراي معاني تضمني است و بررسي چگونگي معناداري آنها در خمسه نظامي، سعي نموده ايم به ترسيم مشخصاتي از جهان بيني شاعر و گرايش هاي روحي او بپردازيم. واژه هاي مورد بررسي در اين جستار، به ترتيب بسامد عبارت اند از: «خون»، «سايه»، «كليد»، «چراغ» و «عشق». معاني ضمني برخاسته از اين واژه ها گاه به سبب مجاورت با واژه هاي ديگر در بافت كلام، تقويت مي شود. يافته هاي اين پژوهش نيز، تاثير ناملايمات و خشونت هاي دوران پرآشوب شاعر، جست وجوي او در جهت دستيابي به امنيت و آرامش و تلاش براي مقابله با مشكلات را نشان مي دهد.

One aspect of studying the language of poetry is the analysis of the choices of words used in the poetry. By studying the reasons of the choice of words، you can learn about issues related to the poet’s inside and outside world، things which are hidden in the words used in the poems. Poet’s Characteristics and moods as the most important factors in the word choice make the words carry meaning beyond their main and primary meanings which is known as the secondary or implicit meaning. Secondary meaning، show the poet''s feelings towards other phenomena and is communicated through some words in the poems. Nizami Ganjavi is one of those poets who not only paid attention to verbal aesthetics which makes his words more powerful، but also tried to express his emotions، feelings، thoughts، worldview and opinions. Therefore، the linguistic study of his works is an appropriate way to gain better understanding of his thoughts and feelings. By exploring the domain of highly applied vocabulary with implicit meanings، and analyzing their significance in Nizami’s Khamse we have tried to demonstrate the features related to his worldview، and his spiritual tendencies. The words analyzed in this article based on their frequencies are as follows: «Blood»، «shadow»، «key»، «light» and «love». Sometimes the implicit meanings of the words will be reinforced because of proximity to other words in the context. The findings of this study also show the effects of the adversity and violence of the turbulent time the poet lived in، and also it shows how he searched in order to achieve security and peace and tried to deal with problems.