مقايسه خصوصيات كيفي علوفه حاصل از برخي گونه هاي اندميك باريك برگ و پهن برگ اقليم استپي گرم خوزستان

Comparison of forage quality characteristics between narrow-leaf and broadleaf species in the warm steppe climate of Khuzestan

آزمايش حاضر به منظور مطالعه خصوصيات كيفي علوفه حاصل از برخي گونه هاي بومي باريك برگ و پهن برگ سازگار با اقليم استپي گرم خوزستان با هدف استفاده به عنوان منابع توليد علوفه در استان خوزستان در سال زراعي 1391-1390 با استفاده از تجزيه واريانس يك طرفه و سه تكرار به اجرا درآمد. در اين آزمايش 14 گونه ي بومي رايج در منطقه از پنج خانواده گياهي انتخاب و صفاتي هم چون درصد ماده خشك، درصد خاكستر (با استفاده از كوره الكتريكي)، درصد ماده آلي، ميزان پروتئين (به روش كجلدال)، ميزان فيبر خام (بوسيله دستگاه فايبرتيك)، ميزان انرژي خام (به وسيله بمب كالريمتر)، ميزان كربوهيدرات هاي محلول و نشاسته (با استفاده از ماده خشك، فنل و اسيد سولفوريك) آنها در اواخر مرحله گلدهي مورد بررسي قرار گرفت. بررسي خصوصيات كيفي نشان داد كه گياهان خانواده بقولات بالاترين درصد پروتئين و گياهان خانواده گندميان بالاترين درصد فيبر را به خود اختصاص دادند. همچنين همبستگي منفي و معني دار بين درصد پروتئين و درصد فيبر(r=-0.565**)مشاهده شد. شاه افسر (Melilotus officinalis) از خانواده بقولات داراي بيشترين انرژي خام بود كه البته با برخي از گونه هاي خانواده گندميان فاقد اختلاف معني دار مي باشد. پنيرك (Malva parviflora) كه داراي بالاترين درصد خاكستر بود، كمترين ميزان انرژي خام را به خود اختصاص داد. گونه يولاف وحشي (Avenaludoviciana) و جو وحشي (Hordeummurinum) از خانواده گندميان به ترتيب بيشترين و كمترين ميزان كربوهيدرات هاي محلول را داشتند. به طور كلي، چنانچه برخي از گونه هاي بومي سازگار با اقليم منطقه كه علي رغم دارا بودن صفات كيفي مناسب جهت تعليف دام، غالباً به عنوان علف هرز مزارع و باغات استان شناخته مي شوند، در مراتع و يا زمين هاي باير تحت عوامل زراعي كشت شوند، مي توان علاوه بر احياي پوشش گياهي مراتع تخريب شده، توليد ماده خشك در واحد سطح مراتع را به طور قابل توجهي افزايش داده و مقادير معتنابهي علوفه داراي كيفيت مناسب جهت توسعه دامپروري در منطقه بدست آورد.

This research was aimed to study the forage quality of narrow-leaf and broadleaf species، compatible with the warm steppe climate of Khuzestan. The study was conducted during 2011-2012 using a one-way analysis of variance and three replications. In this experiment، 14 common native species in the region from five botanical families were selected. The sampling was done at late flowering stage. Traits such as total dry matter، organic matter، ash، protein، crude fiber، crude energy، soluble carbohydrates and starch were investigated. According to the results، the highest percentage of protein and fiber was measured for the plants from the Leguminous and Poaceae families، respectively. In addition، a significant negative correlation was found between the protein and fiber percentage (r=-0.565**). Melilotus officinalis، from the leguminous family، had the highest crude energy with no significant difference with some species from the Poaceae family. The highest content of ash and lowest crude energy were recorded for Malva parviflora. Avena ludoviciana and Hordeum murinum from the Poaceae family had the highest and lowest content of soluble carbohydrates، respectively. Generally، planting of the species compatible with the climate of the region could be used both for forage production in rangelands and vegetation restoration in degraded rangelands.